Frankismoaren Krisia: Trantsizioaren Bidea eta Eragina

Frankismoaren krisia: kausak

Frankismoaren krisiak arrazoi ekonomiko, sozial eta politikoak izan zituen, 1970eko hamarkadako nazioarteko krisiek areagotuta.

Kausa ekonomikoak

• 1960ko hamarkadako hazkundea oinarri ahulekoa zen.
• Petrolio-krisiak eragin zuzena izan zuen:
  • Turismoaren beherakada.
  • Emigrazioaren eta inbertsioen jaitsiera.
  • Inflazioaren igoera.
  • Langabeziaren areagotzea.
• Ondorioz, langileen eta ikasleen protestak areagotu ziren.

Kausa politikoak

• Erregimenak aldaketa demokratikoak baztertu zituen.
• Oposizioa sendotu eta antolatu egin zen:
  • Junta Democrática eta Plataforma de Convergencia Democrática sortu ziren.
• Nazionalismoaren berpiztea Euskadin eta Katalunian:
  • ETAk indarra hartu zuen.
  • Burgosko epaiketek eragin handia izan zuten.
• Erregimen barruko desadostasunak:
  • Liberalen eta inmobilisten arteko tentsioak.
• Eliza Katolikoaren aldentzea:
  • Diktaduraren aurka egin zuen zati batek.
  • Añoveros auziak Estatuaren eta Elizaren arteko harremanak ahuldu zituen.
• Nazioarteko kritikek presioa areagotu zuten.

Frankismoaren krisia: ondorioak eta Trantsizioa

Frankismoaren krisiaren ondorioz, 1975ean Francoren heriotzarekin Trantsizioa hasi zen, Espainia demokraziara bideratuz.

Ondorio politikoak

• Juan Carlos I.a errege bihurtu zen.
• Erreforma Politikorako Legearen bidez, alderdiak eta sindikatuak legeztatu ziren.
• 1977an lehen hauteskunde libreak egin ziren, UCD irabazle.
• Sistema demokratikoaren ezarpena:
  • Moncloako Ituna, Amnistia Legea eta 1978ko Konstituzioa funtsezkoak izan ziren.
  • Monarkia parlamentarioa eta autonomia-erkidegoak ezarri ziren.
  • 1979tik 1983ra bitartean 17 autonomia-erkidego eta bi hiri autonomo sortu ziren, tartean Euskadiko Gernikako Estatutua.
• Erronkak eta gatazkak:
  • Gatazka sozialak eta ETAren indarkeria jarraitu zuten.
  • 1981eko estatu-kolpeak sistemaren ahultasuna erakutsi zuen.
  • Atochako eta Gasteizko sarraskiak (1977).

Ondorio ekonomikoak

• Espainia nazioartera ireki zen.
• 1986an Europako Ekonomia Erkidegoan (EEE) sartu zen.

Ondorio sozialak eta kulturalak

• Askatasun-eskubideak hedatu ziren.
• “Ahazturaren politika”k frankismoaren krimenak ez ikertzea ekarri zuen.
• Memoria historikoaren aldeko mugimenduak sortu ziren.
• Gizarte eta kultura berriak:
  • Movida Madrileña.
  • Euskal kultura berria.