Gernikako Estatutua eta Euskal Autonomiaren Eraikuntza

Estatutuko Eskumenen Eskualdatzea

• Euskal Batzorde Nagusiaren zeregina: eskumenen eskualdatzea negoziatzea Estatuko administrazioko kideekin.
• Lehen eskualdatze sortak: ekonomia, industria, merkataritza eta nekazaritza arloetan.

Konstituzio Testuaren Gaineko Eztabaidak (1978)

Alderdi politikoek Konstituzio onargarri bat osatzeko helburua zuten:

• Batzordeak Konstituzioaren aurreproiektu bat egin zuen.
• UCD eta PSOE alderdiek, gehiengoa zirenez, hainbat eskaera egin zituzten.
• Eztabaida gehien sortu zuena: Naziotasunen arazoa. Nazio kontzeptua Espainiari eta bere batasunari ezin banatukoa zen. Hala ere, 'naziotasun' eta 'eskualde' terminoak erabili ziren.
• EAJren proposamena: euskal foruak onartzea eta berrezartzea, baita subiranotasuna onartzea ere.
• Hurbiltze saioek ez zuten adostasunik lortu, nazio banaezinaren kontzeptua zela eta.

1979ko Hauteskunde Prozesua

Konstituzioa onartu ondoren, hauteskunde prozesu berri bat abiatu zen:

• Suárezen gobernuak hauteskunde orokorrak proposatu zituen.
• UCD alderdiak garaipen erlatiboa lortu zuen. PSOE oposizioko lehen indar politikoa indartu zen.
• Euskal Herrian:
  • EAJk boto gehien lortu zituen.
  • Ezker muturrekoak ere gorantz egin zuten.
• Gehienak nazionalistak zirenez, Carlos Garaikoetxea Euskal Batzorde Nagusiko lehendakari izendatu zuten.
• Euskal arazoari irtenbide baketsua bilatzeko:
  • Esparru juridiko berri bat sortu zen.
  • Joera modu baketsuan konpondu zen.
• Estatutua onartzearekin (1979) amaitu ziren eztabaidak.

Gernikako Estatutua (1979)

Gernikako Estatutuaren garapena eta ezaugarri nagusiak:

• Estatutu proiektua 1978an aurkeztu zen.
• Negoziaziorako tartea ireki zen UCD gobernuaren artean.
• Hasieran, Estatutuak Konstituzioaren esparrua gainditzen zuela uste zen.
• Azkenean, alderdien arteko hurbiltzeak hitzarmen politiko bat ekarri zuen, eta erreferendumean Gernikako Estatutua onartu zen.
• Ez zen aldaketa handirik izan aurrez idatzitakoarekin alderatuta.
• Autogobernu maila eta euskal herritarren eskubideen aitortza biltzen zituen:
  • Sistema parlamentarioa zen.
  • Diputatuak Hiru Lurralde Historikoetakoak ziren.
  • Botere banaketa:
    • Legegilea: Eusko Legebiltzarra, sufragioz hautatua.
    • Betearazlea: Lehendakariak eta Gobernuak.
    • Epaitzekoa: Auzitegi Gorenak (Euskadiko Justizia Auzitegi Nagusiaren esparruan).
  • Lehendakariaren konfiantza botoa.
• Foruak eta Eskubide Historikoak aitortu ziren.
• Hezkuntzan erabateko eskumenak zituen.
• Bertako polizia (Ertzaintza) eta Kontzertu Ekonomikoetan oinarritutako finantziazio eredu berezia ezarri ziren.

Lurraldearen Antolaketa

• Euskal Herriaren muga geografikoak ezartzea landu beharreko gaia izan zen (Nafarroa ez zen sartu).
• Euskal Autonomia Erkidegoa Arabako, Gipuzkoako eta Bizkaiko Lurralde Historikoekin osaturik geratu zen.