Gerra Aurreko Euskal Kultur Erakundeak eta Euskara Batua

Lore Jokoak (Antoine d'Abbadie)

• Aurkeztutako lanek ez zuten maila literario oso altua.
• Bertsolari eta poeten arteko mugarik eza zen ezaugarri.
• Sail berriak landu ziren.
• Saritutako lanik onenak Euskal-Erria aldizkarian argitaratu ziren.

Eusko Ikaskuntza (Oñati, 1918)

• Ikastola berrientzako testuliburuak sortu zituen.
• Euskal gaiei buruzko uda ikastaroak antolatu zituen.
• Euskal Unibertsitaterako aurreproiektua prestatu zuen.
• Manuel Lekuonak Bergarako V. Biltzarrean emandako hitzaldia erabakigarria izan zen bertsolarien etorkizunerako.
• Gerraren ondorioz, Iparraldean bakarrik jarraitu ahal izan zuen, Jose Migel Barandiaranen eraginez.
• 1978an berrantolatu zen gaur egungo egiturara iristeko.

Euskaltzaindia (1918)

Sortzaileak: Resurreccion Maria Azkue, Arturo Kanpion, Luis Urkixo eta Jean Elizalde. (Gaur egungo presidentea: Andres Urrutia).

• Helburua: Euskararen batasuna lortzea.
• Bi lan-arlo nagusi:
  • Iker saila: Hizkuntzaren azterketa zientifikoa.
  • Jagon saila: Hizkuntza zaindu eta zabaltzea.
• Euskera aldizkarian hizkuntzalaritza zein literaturako ikerketa lanak argitaratu zituen.

Euskara Batuaren Historia

Hizkuntza Proiektu Goiztiarrak

• Sabin Aranaren hizkuntza proiektua:
  • Lecciones del euskera bizkaino liburuan euskara batzearen kontra agertu zen.
  • Ortografia bateratua beharrezkotzat jo eta onartu zuen, baina horrek euskalkien arteko desberdintasunak areagotu zituen.
  • Izendegiaren bidez izen berriak sortu zituen (sabinismoak), ordura arteko asko erdarazkoak zirelakoan.
  • Hitz berriak sortu zituen garbizalekeriaren ildotik.
• Resurreccion Maria Azkueren proiektua: Gipuzkeran bereziki, baina beste euskalkiez aberastuta, euskalki literario komun bat ('gipuzkera osotua') osatzea proposatu zuen.
• Federiko Krutwigen hizkuntza proiektua: Lapurtera klasikoan eta lehen euskal idazleetan oinarrituriko eredu literario bat proposatu zuen.
• Luis Villasanteren hizkuntza proiektua: Joera kultuetatik aldenduz, herri-hizkeraren formak eta lapurtera klasikoa hobetsi zituen eredu gisa.
• Euskaltzaindiaren proiektua (1968): Koldo Mitxelena hautatu zuten euskara batuaren oinarriak finkatzeko lan-proiektua egiteko.

Arantzazuko Biltzarra (1968) eta Ondorioak

• Arantzazuko Biltzarrean aurkeztutako txostenak (Mitxelenak idatzia) batasuna ezinbestekotzat jo zuen.
• Euskalkiek ez zuten lehentasunik izango batasunean, baina haien aberastasuna kontuan hartuko zen.
• Akordioa: Euskalkiak ez aldentzea, baizik eta batasunaren bidez elkarrengana hurbiltzea.
• Emaitza: Erdialdeko euskalkietan (gipuzkera, lapurtera, nafarrera) oinarritutako eredu bat sortu zen, beste euskalkien ekarpenak integratuz.
• Ortografia arau berriak ezarri ziren (letra bikoitzak ezabatzea, H letraren erabilera arautua...).
• "Euskal hitzaren" definizioa onartu zen: hizkuntzan tradizioz sustraitua dagoen edozein hitz, jatorria edozein izanda ere.
• Morfologia eta deklinabidea finkatu eta arautu ziren (adibidez, zerik kasua, -a itsatsia...).

Euskaltzaleak Elkartea (Arrasate, 1927)

• Herri-jendeak osatzen zuen nagusiki.
• Euskara Eguna, Olerti Eguna eta Antzerki Eguna bezalako ekimenak bultzatu zituzten.
• Xabier Lizardik euskara hutsezko egunkari bat sortzeko nahia adierazi zuen taldearen baitan.
• Jose Ariztimuño "Aitzol"-ek Euskal Herriko lehen bi Bertsolari Txapelketa Nagusiak antolatu zituen Donostian (1935 eta 1936), elkartearen laguntzarekin.