Gertaera istorikoak (Aro modernoa)

Gradualismoa: denbora-tarte luzeetan gradualki gertatutako aldaketak dira Lurreko erliebearen eragileak. Iraganean gertatutako prozesu geldoek eragindako aldaketak zirela esaten zuen.

Uniformismo:  gaur egungo prozesu geologikoak modu beran gertatu dira historian zehar.

Eguzkia eta planetak gas eta hautsezko hodeaia kondentsatzean.  100ka milioi urte geroago azala.  Garai hartako harriak lurraren barnealdean. Erageta frogak Ilargi eta Meteoritoetan soilik planeteekin batera sortu zirelako. Ilargia hautsezko hodeia kondentsatzean. Meteoritio batek lurrarekin taklka egin zuenean. Lurra handitzen hasi zenean burdina bera eta silikato gora. O,Si,Mg. H,K,P.

Eboluzio geologikoaren ondorioz harriak eratu,erliebea eta kontinente mugitu. Eboluzio bioloigkoa espezieak sortu eta desagertu, haustespen naturalaren laguntzaz(moldaera). Bi harrobi adin berekoak izaku bizidunen material bera badute. Lurraren adina;tenperatura,intusioa(magma solidifikatua),gainjartzea, datazio erlatiboa

Datazio erlatiboa(logika): printzipioak; horizontaltasuna, geruzen gainjartzea, inklusio(harrien geruzaren barnekoa geruza baino zaharragoa) zeharkakotasun(egitura tektoniko bat berriagoa eragiten duen geruza baino. Datazio absolutua: gertuko(arbola)denborak zehazteko, aspaldikoak(fosilak) zehazteko. Metodo erradiometrikoa: harrietan dauden atomo erradioaktiboa egongortu(isotopo).Isotopo baten desintegrazio abiadura ezaguna da; semidesintegrazio-periodo edo erbibizitzatan adierazi, hasierako masaren erdira gutxitzeko behar duen denbora da.

Dinosaurioak desagertzean ugaztun askok eboluzionatu, txoko ekologikoak libre eta moldatu.  Suntsitzeek zientziarentzat garrantzia gertaerak sailkatzeko. Aro=periodo. Aroak(gauza ezberdinen hasiera).

FOSILA: organismo bizidun baten edo harem jardueraren edozein hondar,aztarna,hondakin edo gorputz zati gugana iritsi dena harrietan kontserbatuta. 4: minelalizazio-fosilak(eskeleto,maskor),urrats-fosilak, molde-fosilak, erretxina-fosilak(anbarra), izotzean. 

FOSILIZAZIO: izaki bizidun bat hiltzen denetik bere gorpua sedimentuz estali eta hondar horiek eraldaketa bat izan arte(sedimentazioa).

Mapa topografiko:plano horizontalean eskualde mugatu baten erliebea irudikatzen duen mapa. Maila kurbak: itsas mailarekiko altitude bereko puntuak lotu, distantziakidetasuna(bi kurpen arteko altuera-aldea), sestra-kurbak(gainazalaren forma erakusten,ilunak. Kotak(altitudea adierazten duen puntu jakina), eskala(proportzioa)

GARAI GEOLOGIKOEN ESKALA: harrietako fosilen,gertaera geologikoen eta aspaldiko garaien ingurumen-baldintzen arteko erlazioak biltzen dituen eskala. DENBORA-UNITATEETAN banatzearen ondorioz sortzen da.