Giza Sistemak: Digestioa eta Arnasketa

Clasificado en Biología

Escrito el en vasco con un tamaño de 3,24 KB

Digestio-sistema

Funtzioak

Digestio-sistemak bi funtzio nagusi ditu:

  • Elikagaiak digeritzea.
  • Nutrienteak eta ura xurgatzea eta odolera eramatea.

Digestio-sistemaren Organoak

1. Digestio-hodia

10-12 metro luze da. Atal hauek ditu:

  1. Ahoa
  2. Faringea
  3. Hestegorria
  4. Urdaila
  5. Heste meharra
  6. Heste lodia
  7. Uzkia

2. Guruin erantsiak

Digestio-hodiarekin lotuta daude. Atal hauek ditu:

  1. Listu-guruinak
  2. Pankrea
  3. Gibela

Digestioaren Prozesua

  1. Mastekatzea: Elikagaiak hortzekin xehatzea.
  2. Listutzea: Elikagaiak listuarekin nahastea, horrela elikagai-boloa sortuz.
  3. Irenstea: Elikagai-boloa urdailera pasatzea.
  4. Urdaileko digestioa: Fase honetan, elikagai-boloa kimo bihurtzen da, eta kimoa heste meharrera pasatzen da.
  5. Hesteko digestioa: Heste meharrean gertatzen da, hiru urin motari esker: pankrea-urina, behazuna eta heste-urina. Urin hauek kimoa kilo bihurtzen dute.
  6. Nutrienteen xurgapena: Nutrienteek heste-pareta zeharkatzen dute eta odolera pasatzen dira.
  7. Gorozkien ekoizpena: Elikagaien azken hondarrak gorozki moduan kanporatzen dira.

Digestio-sistemaren Osasuna

  • Gastritisa: Elikagai hondatuak jateagatik edo gehiegi jateagatik gertatzen den urdailaren hantura.
  • Hepatitisa: Gibeleko gaixotasuna, birus batek eragindakoa.
  • Ultzera peptikoa: Urdailaren eta heste meharraren gaixotasuna, zauriak sortzen dituena.

Arnas-sistema

Funtzioak

Arnas-sistemak bi funtzio nagusi ditu:

  • Organismoan oxigenoa sartzea.
  • Karbono dioxidoa kanporatzea.

Arnas-sistemaren Organoak

1. Arnasbideak

Aireak zeharkatzen dituen bideak dira. Atal hauek ditu:

  1. Sudur-hobiak
  2. Faringea
  3. Laringea
  4. Trakea
  5. Bronkioak
  6. Bronkioloak

2. Birikak

Zaku formako bi organo dira, bronkio bakoitzaren beheko muturrean kokatuak. Atal hauek ditu:

  1. Bronkioloak
  2. Birika-albeoloak

Arnasketaren Prozesua

  1. Airearen iragazpena: Aireak dituen partikulak sudur-hobietako ileetan itsastea da.
  2. Airearen epeltzea: Sudur-hobietako mukiek airea epeltzen dute. Airea faringetik eta laringetik igarotzen da, bronkioetara iritsi arte. Handik, bronkioloetara eta, azkenik, birika-albeoloetara pasatzen da.
  3. Gas-trukea: Albeoloetan gertatzen da. Oxigenoa zeluletara banatzen da eta karbono dioxidoa kanporatzen da. Airearen sarrera eta irteera arnasgora eta arnasbehera mugimenduei esker gertatzen da.

Arnas-sistemaren Osasuna

  • Asma bronkiala: Airearen igarotzea zailtzen duen gaixotasuna da, mukosaren gehiegizko ekoizpenaren ondorioz.
  • Bronkitis akutua: Infekzio batek eragindako bronkioetako mukosaren hantura da.
  • Enfisema: Biriketako gaixotasun kronikoa da, arnasa hartzeko zailtasuna eragiten duena.

Entradas relacionadas: