Glaziarrak eta Berotze Globala: Definizioak, Ondorioak eta Ikerketak

1. Zer da Glaziar Bat?

Glaziarrak astiro mugitzen diren izotz masa handiak dira.

2. Non Kokatzen Dira Glaziarrak?

Normalean, polotan eta goi mendietan kokatzen dira, hau da, leku oso hotzetan.

3. Nola Sortzen Dira Glaziarrak?

Neguan, elurra erori eta pilatu egiten da. Udan, goiko geruza urtu egiten da, baina gauez, oso leku hotzetan, elurra trinkotu eta izotz bihurtzen da. Grabitatearen eraginez, une bat iristen da non izotza mendi-hegaletik behera erortzen den, eta bidean aurkitzen duen guztia higatzen (erosionatzen) duen, haran bat sortuz.

4. Zergatik da Garrantzitsua Glaziarren Ikerketa Zientzialarientzat?

Glaziarrak duela ehunka edo milaka urte sortutako izotzez osatuta egon daitezke. Horregatik, denboran zehar klima nola aldatu den erakusten duen erregistro zientifiko baliotsua eskaintzen dute. Gainera, antzinako atmosferaren ezaugarriak ezagutzeko aukera ematen digute, ura pilatzen dute, eta planetaren tenperaturaren igoerari buruzko informazio garrantzitsua ematen digute.

5. Zeintzuk Dira Glaziarren Etsai Nagusiak?

Tenperatura-aldaketak, azaleratzen diren arrokak (errazago berotzen direnak) eta Saharako hautsa dira glaziarren etsai nagusiak.

6. Zer Teknologia Erabiltzen da Glaziarren Atzerapena Ikertzeko?

Topografia-tresna bat erabiltzen da, laser-eskanerrarekin glaziarra eskaneatuz, mapak sortzeko.

7. Zenbat Izotz Galtzen da Urtero Glaziarretan?

Glaziarretan, batez beste, metro bat izotz galtzen da urtean.

8. Glaziar Baten Atalak

• Iturburua
• Zirkua
• Alboko morrena
• Mihia
• Aurreko morrena

9. Zer da Berotze Globala?

Berotze globala Lurraren tenperaturaren (atmosfera eta ozeanoak barne) pixkanakako igoera da.

10. Zein da Berotze Globalaren eta Negutegi Efektuaren Arteko Diferentzia?

Negutegi-efektua fenomeno natural bat da, Lurraren tenperatura konstante mantentzen laguntzen duena. Gas batzuek (metanoa, karbono dioxidoa, karbono monoxidoa) sare moduko bat sortzen dute, eguzki-erradiazioa atmosferan sartzea ahalbidetuz, baina irtetea eragotziz. Berotze globala, aldiz, Lurraren tenperaturaren igoera da, gas horien kontzentrazioaren igoeraren ondorioz, bereziki erregai fosilak erretzeagatik askatzen direnak.

11. Zeintzuk Dira Berotze Globalaren Ondorio Nagusiak?

• Itsas mailaren igoera, migrazioak eraginez.
• Bioaniztasunaren galera.
• Baliabideen galera.

12. Nor da Mathis Wackernagel? Zer Asmatu eta Sortu Zuen?

Mathis Wackernagel ingeniari suitzarra da. Baliabideen kontsumoa neurtzeko parametro bat asmatu zuen: aztarna ekologikoaren kontzeptua. 2003an, Global Footprint Network sortu zuen.

13. Zer da Global Footprint Network?

Global Footprint Network gobernuz kanpoko erakunde (GKE) bat da, aditu-talde batek osatua. Gobernuei jasangarritasuna sustatzeko tresnak eskaintzen dizkie, horien artean, aztarna ekologikoa.

14. Zer da Aztarna Ekologikoa? Zein Unitatetan Neurtzen da? Zer da Hektarea Bat?

Aztarna ekologikoa parametro edo tresna bat da, baliabideen kontsumoa (elikagaiak, energia, hondakinak...) eta sortzen ditugun hondakinen kudeaketa egokia izateko beharrezkoa den lur-eremua neurtzen duena. Hektareatan neurtzen da. Hektarea bat 100m x 100m-ko azalera da.