Globalizazioa, Ongizate Estatua eta Gizarte Bazterketa

Globalizazioa: Globalizazio prozesuek, XX. Mende erdiaz geroztik (1975-2008), nazioen, kulturen eta ekonomien arteko lotura eta elkarmendekotasuna areagotu. Ongizate markoa: Gizarteratze eta baztertze prozesuak kokatzeko markoa. Estatuaren, kapitalaren eta elizaren arteko aliantza. Ongizate Estatuaren genesia: Bigarren Mundu Gerra (1939-1945) ondoren, Europaren berreraikuntza. Sozialismoaren, komunismoaren eta sindikalgintzaren indarra, Gerra Hotza: mundua bi bloketan banatuta.

Marshall Plana ongizate estatuaren hanka politikoa: Estatu Batuek Marshall Plana martxan jarri: herrialdeen ekonomiaren suspertzeko laguntza plana, Espainia eta Portugal ezik (diktadurapean). Sobietar Batasunak eta Europa ekialdeko herrialdeek ukatu. Marshall-ek “herritartasun” kontzeptua formulatzen du (1949), eskubide zibil, sozial eta politikoen uztarketatik abiatuz “Norbanakoaren eta estatuaren artean artikulatzen den kontratu soziala, komunitate bateko kideak eskubide osoz aitortzen dituena. Hori soilik posible da aurreko belaunaldietan aitortutako eskubideak barnebiltzen eta bermatzen dituen marko legislatibo baten eskutik”. XVIII. Mendea: eskubide zibilen aroa. XIX. Mendea: eskubide politikoen aroa. XX. Mendea: eskubide sozialen aroa. Ongizate estatuaren hanka soziala: Beveridgen pobreziari buruzko informeak: Beveridgek (1942) pobreziari buruzko txosten ospetsuak aurkeztu zituen britainiar parlamentuan 1942an eta 1945ean. Estatuak pobreziaren aurkako borrokan esku hartu behar duela azpimarratu. Beveridgek gizarte-segurantza defendatu eta sustatuko du, herritarren gizarte-premiei aurre egiteko borroka-sistema unibertsal gisa. Ongizate estatuaren hanka ekonomikoa: Keynes-en proposamena - John Maynard Keynes-en proposamen ekonomikoek indar handia hartu eta doktrina gisa sartu estatuaren kudeaketa ekonomikoan. Okupazioaren, interesaren eta diruaren teoria orokorra (1936) Keynesek defendatzen du ez dela posible laissez faire politika ekonomikoa, eta eskaria handitzea proposatzen du hori sustatuko duten lege sozialen eta inbertsio publikoko programen onarpenaren bidez (1970).

Ongizate estatuaren ereduak:

• Liberala: izaera liberalekoa, prestazio residualak eta merkantilizaziorako joera.
• Kontserbadorea: Kontinentala tradizio kontserbadorekoa da eta Bismarckiarra, gizarte-segurantzaren eta okupazio-kategorien araberako babesa.
• Mediterranearra: Familiak gizarte-instituzio gisa duen garrantzia eta elizari edo hirugarren sektoreari ongizate-hornitzaile bihurtzeko emandako erantzukizunagatik bereiztu. Eredu asistentzialista (Familia ongizate eragile nagusia).
• Nordikoa: Beveridgearra, unibertsaltasunagatik eta zerbitzuen hornidura publikoagatik definitua.

Gizarte Egituraren Definizioak

“Arauen (esanahiak eta santsioak, funtsean) eta gizarte-baliabideen (batez ere, autoritatea eta jabetza) multzo bat da, elkarrekintza guztietan presente dagoena, baina agenteei ez diena eragozten arau eta baliabide horiek agintzen dutenaren aurka jarduten” (Beltrán, 2001)

“Gizarteak osatzen dituzten talde eta erakunde nagusien sare konplexu gisa definitu da. Gizarte orok gutxieneko elementu batzuk behar ditu existitzeko” (Feito, 1995)

Pertsona eta taldeen problematikak ulertzeko gizartearekiko lotura ulertu behar da, gizarte egituraketa aldakorra da baina testuinguru orokorra ulertu behar da. Gure gizartearen antolaketaren araberakoa da, zer batzen edo banatzen gaituen azaltzen du. Gizarte egituraren kontzeptuak: 1-Eguneroko bizitza: Terminoaren garrantzia hain da handia, non definizioa jakintzat ematen den (naturalizazioa) (Giddens). Denbora eta espazioa zer diren ondo dakigu, baina zaila egiten da horiek zehazki definitzea (San Agustin). Jatorrizko adieran egitura hitzak eraikinen eraikuntzari egiten zion erreferentzia, baina XVI. mendean osotasun bat osatzen duten zatien arteko harremanak adierazteko erabiltzen hasi zen (azterketa anatomikoa). 2-Anatomiatik soziologiara: Pentsalari politikoek analogia organikoak erabiltzearen ondorio logikoa. Tradizio estruktural-funtzionalista. Hobbesek (Leviatán) ez du gizarte egitura terminoa erabiltzen, baina erakunde bakoitzaren funtzioa zehaztasunez bereizten duen organismo artifizial gisa irudikatzen ditu. Organismo biologikoa = Gizarte-erakundea. Organismo bizidunak ez bezala, ezin ditugu gizarte egiturak naturalizatu.

Gizarte Egituraren Definizioak (Errepikatua)

“Arauen (esanahiak eta santsioak, funtsean) eta gizarte-baliabideen (batez ere, autoritatea eta jabetza) multzo bat da, elkarrekintza guztietan presente dagoena, baina agenteei ez diena eragozten arau eta baliabide horiek agintzen dutenaren aurka jarduten” (Beltrán, 2001) “Gizarteak osatzen dituzten talde eta erakunde nagusien sare konplexu gisa definitu da. Gizarte orok gutxieneko elementu batzuk behar ditu existitzeko” (Feito, 1995) Pertsona eta taldeen problematikak ulertzeko gizartearekiko lotura ulertu behar da, gizarte egituraketa aldakorra da baina testuinguru orokorra ulertu behar da. Gure gizartearen antolaketaren araberakoa da, zer batzen edo banatzen gaituen azaltzen du. Gizarte egituraren kontzeptuak: 1-Eguneroko bizitza: Terminoaren garrantzia hain da handia, non definizioa jakintzat ematen den (naturalizazioa) (Giddens). Denbora eta espazioa zer diren ondo dakigu, baina zaila egiten da horiek zehazki definitzea (San Agustin). Jatorrizko adieran egitura hitzak eraikinen eraikuntzari egiten zion erreferentzia, baina XVI. mendean osotasun bat osatzen duten zatien arteko harremanak adierazteko erabiltzen hasi zen (azterketa anatomikoa). 2-Anatomiatik soziologiara: Pentsalari politikoek analogia organikoak erabiltzearen ondorio logikoa. Tradizio estruktural-funtzionalista. Hobbesek (Leviatán) ez du gizarte egitura terminoa erabiltzen, baina erakunde bakoitzaren funtzioa zehaztasunez bereizten duen organismo artifizial gisa irudikatzen ditu. Organismo biologikoa = Gizarte-erakundea. Organismo bizidunak ez bezala, ezin ditugu gizarte egiturak naturalizatu.

Erreferente batzuk:

• Marx: Gizarte egitura bi zatitan banatu dezakegu: Azpiegitura (infraestructura), ekoizpen-indarrak eta ekoizpen-harremanak barne hartzen ditu; eta Makroegitura (superestructura), une historiko jakin bateko forma juridiko, politiko, artistiko, filosofiko eta erlijiosoak. Azpiegitura aldatzen denean, egitura osoa aldatzen da.
• Ferdinand de Saussure: Zientifikoki zilegi da hizkuntza bat deskribatzea, egitura gisa.
• Durkheim: Gizartea norbanakoaren haratago dago. Gizartea osatzen duten gizabanakoak baino gehiago da, gizarteak bere bizitza propioa du, gure esperientzia pertsonaletatik haratago hedatzen dena. Jaio aurretik hemen zegoen, bizirik gauden bitartean erreklamatzen gaitu, eta gu hil eta geroago egongo da. Gizarteak gure pentsamenduak eta ekintzak zehazteko ahalmena du.

Gizarte Egituraren Ezaugarriak eta GNI Indizea

Ezaugarriak:

• Mugak dituen entitatea.
• Elkarrekin lotutako eta elkarren mendeko zatiekin.
• Osotasuna bere zatien batura baino gehiago da.
• Sistemaren zati bat aldatzeak gainerakoei eragiten die.
• Homeostasia (sistema sozialaren oreka eta egonkortasuna).
• Portaera-eredu aurresangarriak daude.
• Sistema baten hazkunde positiboa eta egokitzapena haren ingurunera nola egokitzen denaren menpe egongo da.
• Sistemak helburu komun bat (funtzio bat) betetzeko daude, sistema mantentzen eta akatsak saihesten laguntzen duena.

GNI Indizea:

• Nazioarteko konparazioak: Herrialdeen arteko diru sarreren desberdintasuna alderatzeko.
• Bilakaera denboran: Herrialde batean desberdintasuna denboran zehar nola aldatu den ebaluatzeko.
• Politika Publikoak: Politiken formulazioaren arduradunentzako tresna gisa balio du, diru-sarreraren banaketan erreforma ekonomiko eta sozialek duten eragina identifikatu eta aztertzerako.

Gizarte Bazterketa

Gizarte bazterketa: gizabanako edo talde bat besteek dituzten aukera ekonomiko, politiko, sozial eta kulturalei sarbiderik uzten ez dien prozesua. Ez du soilik pobrezia barne hartzen, diskriminazio, isolamendu eta eskubideen ukazioa bezalako aspektuak ere. Gizartearen integrazioa oztopatzen du.

Pobreziaren eta bazterketa sozialaren ezberdintasuna: Pobrezia eta bazterketa soziala kontzeptu desberdinak dira, nahiz eta askotan elkarri lotuta egon:

1. Pobrezia batez ere dimentsio ekonomikoari dagokio, baliabide material nahikorik ez izateari erreferentzia egiten diona.
2. Bazterketa soziala, aldiz, kontzeptu zabalagoa da eta dimentsio anitzak ditu:
   • Dimentsio ekonomikoa (pobrezia, langabezia, prekarietatea)
   • Dimentsio kulturala (marginazioa, desbiderapena)
   • Dimentsio politikoa (hiritartasuna)
   • Dimentsio soziala (isolatzea, segregazioa).

Bazterketa sozialak gizarteko sektore handi bati bizitzarako oinarrizkoak diren baliabide eta aukerak lortzeko sarbidea ukatzen dizkio, hiritartasuna bera ere ukatzeraino. Beraz, pobrezia bazterketa sozialaren parte izan daiteke, baina bazterketa soziala pobrezia baino askoz konplexuagoa eta zabalagoa da, gizartean parte hartzeko eta integratzeko zailtasun gehiago barne hartzen baititu.

- Multifaktoriala + Multidimentsionala: gizarte bazterketa elementu anitzak ditu ez da soilik ikuspegi ekonomikoa beste dimentsioak kontuan izan behar ditu; harremanak, osasuna, hezkuntza, lana, familia… multimentsionala eta erlazionala, ez da estatikoa, egoera aldakorra eta dinamikoa.

Bazterketa Sozialaren Paradigmak

Bazterketa sozialaren paradigmak: Egungo testuinguru eta baldintzetan gizarte bazterketa aztertzean inklusio edo integrazio soziala zer diren definitu behar dugu.

1. Eredua: Elkartasuna, Rousseauren pentsamendutik hasita eta Durkheimen eskola soziologikoak aurrera eramanda, ordena soziala kanpoko faktoretzat hartzen da, morala eta normatiboa. Pertsonen interes indibidualez osatutako ordena baino, talde edo klasez osatutako orden kolektibo moduan ulertuko da gizartea. Kontsentsu nazionala, kontzientzia kolektiboa eta borondate orokorrak, indibiduoa taldearen osotasunera lotzen dute elkar-harremanean dauden instituzioen eta arau koertsitiboen bitartez. Indibiduoaren eta gizartearen arteko lotura soziala hausten denean bazterketa egoera gertatzen da. Desbiderazio edo anomia prozesuak bezala, bazterketa sozialak kohesio soziala mehatxatu. Integrazioa bazterketaren aurkakoa izango litzateke, eta gizarteratze prozesuaren bitartez lortuko litzateke integrazioa. Durkheim-en pentsamenduaren arabera, integrazioak gizartean nagusia den kultura asimilatzea eskatzen du. Gaur egun hala ere erabiltzen diren kontzeptuak multikulturalagoak dira; gizartean elkartasuna bilatzeko, kultura ezberdinen arteko bizikidetza bultzatzen da. Integrazio sozialean elkartasunak, lotura sozialen haustura eta kohesio soziala lortzeko estatuaren ardura azpimarratzen du. Askotan batzen dira elkartasun horizontala eta kohesio bertikala, hau da, elkarte, mugimendu edo sare, talde solidarioen lana eta estatu-erakundeena, hurrenez hurren. Eredu edota korronte errepublikarra irudikatzen.

2. Eredua: Lehia, Bazterketa espezializazioaren ondorio bezala kontsideratzen da; hau da, diferentziazio sozialaren, lan-banaketa ekonomikoaren eta esparru ezberdinen banaketaren ondorio moduan. Indibiduen ezberdintasun baldintzetan eta botere-harreman asimetrikoetan ezartzen da abiapuntua, merkatuaren eta bizitza sozialaren bereizketa nabarmenduz. Merkatuaren esparruan, erakunde, elkarteetan sortzen diren egiturak beraien arteko lankidetzan eta lehian oinarritzen dira. Logika merkantil eta indibidualistak gizartea, bizitza soziala eta ordena soziala horrela ulertuko du, truke-harremanetako sareak indibiduo autonomoen artean, beraien interes eta motibazio propioekin. Taldeen edota kolektibitatearen ezaugarriak indibidualki tratatu.

3. Eredua: Monopolioa, Bazterketa gizarteko talde nagusiak gizarte ondasunekin sortzen duen monopolioaren ondorio dela ulertu. Weber-en pentsamendu soziologikotik hasita, eta neurri apalago batean teoria marxistetatik, ordena sozialak izaera koertsitiboa duela ulertzen da eta botere harreman jerarkikoen batasun baten bitartez inposatzen dela egitura sozial jakin bat. Sozialdemokraziaren teoriei eta gatazkaren teoriei egiten die erreferentzia. Bazterketa soziala klaseen elkarrekintzari, baldintzapen sozialei eta botere politikoari lotua agertzen da. Bazterketari hiritartasunaren bitartez egiten zaio aurre, gizartetik kanpo geratzen direnen sarrera bermatuz eta berdintasuna eta parte-hartze soziala bultzatuz. Estatuak, eskubide kolektiboak babestu behar ditu, konpentsazio edo ordain bezala. EAE-ko zerbitzu sozialen politika esparrua gizarte zerbitzu sistema zein erregulatzen duen: eskuduntzak nola banatzen dira, gizarte zerbitzuak komunitate autonomoak kudeatzen dituzte, ekonomia; eredu deszentralizatuak; guztiaren erregulazio orokorra estatutuak eta lurralde historikoen legeak. 12/2008 LEGEA gizate zerbitzuei buruzkoa Eusko Jaurlaritza: Gizarte zerbitzuen arloko legegintza-ekimena, Arauen garapena eta zuzeneko ekintza Erregelamenduak egiteko ahala Gizarte zerbitzuen antolamendua Prestazioen eta zerbitzuen kartera egitea eta onartzea Plangintza eta koordinazio orokorra. Foru aldundiak: diputazioa: Bigarren mailako arretako gizarte zerbitzuak hornitzea, Bere eskumeneko zerbitzuak antolatzea Prezio publikoak finkatzea bere eskumeneko zerbitzuetan Bere lurraldean titulartasun pribatua duten zerbitzuak, zentroak eta erakundeak baimentzea eta homologatzea Udalak: Oinarrizko gizarte zerbitzuen sorrera, antolaketa eta kudeaketa, Lehen mailako arretako gizarte-zerbitzuak hornitzea, Bere eskumeneko gizarte zerbitzuen plangintza lurralde-eremuan Prezio publikoak finkatzea bere eskumeneko zerbitzuetan. Gizarte Bazterketa Baloratzeko Tresna 2 tresna nagusi, FOESSA (fundazio bat espaina mailan) txostena (“2 urtetik behin” komunitate autonomo bakoitzak maila soziologikotik gizarte bazterketa aztertzen du, inkestak eta emaitzak) eta GIZARTE BAZTERKETA BALORATZEKO TRESNA + prestazioak emateko (GBBT) + diputazioak erabilitakoa, marko erregulatorio ongizate sistema bermatzeko, politikak sustatzeko-banatzeko, era indibidualean beharrei bideratuta. zerbitzu sozialak zer dira; dimentsioak eta ikuspegiak.