Glosario de termos de economía e xeografía

Economía

Balanza comercial

É un rexistro dos pagos e as cobranzas resultado do comercio de mercadorías. O saldo da balanza comercial é o resultado de restar as importacións ás exportacións realizadas por un país, podéndose reflectir superávit ou déficit.

Ex: A balanza comercial en España é negativa, aínda que nos últimos anos mellorou.

Economía somerxida

Conxunto de actividades económicas que se desenvolven de maneira subrepticia e escapan ao control fiscal e ás leis e normativas laborais.

Ex: O traballo doméstico non declarado.

Ecoturismo

É a actividade turística que se desenvolve sen alterar o equilibrio do medio ambiente e evitando os danos á natureza. Trátase dunha tendencia que busca compatibilizar a industria turística coa ecoloxía.

Ex: Parque Nacional Illas Atlánticas en Galicia.

Franquía

Tipo de comercio onde unha empresa (franqueadora) cede a outras (franqueadas) o dereito de explotar unha marca rexistrada e de certo prestixio a cambio do pago dunha cantidade anual e de impoñer determinadas condicións.

Ex: McDonald's.

Taxas aeroportuarias

Tarifa que pagan as compañías aéreas polo uso de determinados servizos e equipos aeroportuarios como pistas, pasarelas de embarque e desembarque, operacións de carga e descarga de mercadorías, estacionamento de aeronaves.

Ex: As compañías aéreas inclúen nos billetes dos usuarios estas taxas.

Poboación activa

É o conxunto de persoas de 16 anos e máis que subministran man de obra para a produción de bens e servizos ou que están dispoñibles e fan xestións para incorporarse a esta produción.

Ex: Como consecuencia da crise de 2008 aumentou moito a poboación activa desocupada.

Esperanza de vida

Relaciona o número de anos vividos por todos os membros dunha poboación co número de individuos que compoñen esa poboación.

Ex: En España a esperanza de vida da súa poboación supera os 80 anos.

Xeografía

Padrón municipal

É un rexistro que leva a cabo cada concello sobre a poboación que vive no seu municipio. O Padrón municipal contén información sobre as características da poboación.

Réxime demográfico

Período correspondente ao modelo de transición demográfica cunhas determinadas características relativas á natalidade, á mortalidade e ao crecemento natural ou vexetativo da poboación.

Ex: En España entramos no réxime demográfico moderno a partir de 1975.

Censo de poboación

É o reconto individualizado da poboación do país nun momento determinado. Recolle datos demográficos, económicos e sociais da poboación.

Crecemento vexetativo ou natural

É o crecemento ou decrecemento da poboación dun lugar por causas naturais, é dicir, como resultado dos nacementos e das defuncións.

Ex: O crecemento natural da poboación en Galicia é negativo desde as últimas décadas do século XX.

Taxa de fecundidade

Relaciona o número de nacementos nun ano co número de mulleres en idade de ter fillos. Considérase que por baixo de 2.1 fillos por muller, unha poboación non asegura o nivel de substitución xeracional.

Ex: A taxa de fecundidade das mulleres españolas está ao redor de 1.3 fillos por muller, por tanto non se asegura a substitución xeracional.

Área metropolitana

Son espazos moi urbanizados que concentran unha gran cantidade de poboación, integrados por unha cidade principal, a metrópole, e un conxunto de cidades veciñas estreitamente interrelacionadas con ela ata o punto que foron chamadas cidades satélites.

Ex: As cidades satélites das áreas metropolitanas, nos seus inicios tiveron unha forte dependencia da cidade central, pero foron perdendo dependencia e na actualidade teñen unha maior diversificación demográfica e económica.

Área suburbana

É un espazo localizado na periferia urbana, de transición entre a cidade e o campo, no que se mesturan os usos do chan e formas de vida propias do campo e da cidade.

Ex: Caracterízanse pola baixa densidade de urbanización e os baleiros urbanos.

PXOU (Plan Xeral de Ordenación Urbana)

É o instrumento que ordena o crecemento da cidade no seu conxunto. Os concellos ocúpanse da redacción dos plans xerais, pero estes deben ser finalmente aprobados pola correspondente comunidade autónoma.

Ex: O PXOU de Madrid foi modificado no ano 2021.

Xentrificación

Ocupación de antigas áreas depauperadas por grupos de alto poder adquisitivo que valoran o prestixio dos edificios históricos e a proximidade ao posto de traballo, aos lugares de cultura e lecer.

Ex: Malasaña en Madrid.

Movementos antiglobalización

Denominación dada a un conxunto de organizacións de diverso tipo xurdidas como resposta ás consecuencias negativas da globalización. Teñen en común a crítica á forma en que se está levando a cabo a globalización: á marxe da participación da sociedade.

Ex: Movementos pro cancelación da débeda externa, asociacións de mulleres, grupos ecoloxistas.

Obxectivos de desenvolvemento sustentable

Compromiso adquirido na conferencia internacional do ano 2000 onde 189 países comprometéronse a conseguir para o ano 2030 unha serie de obxectivos:

• Reducir a fame no mundo.
• Estender o ensino primario universal.
• Promover a igualdade entre xéneros.
• Reducir a mortalidade infantil.
• Mellorar a saúde materna.
• Combater enfermidades.
• Promover a sustentabilidade ambiental.
• Fomento da cooperación mundial para o desenvolvemento.

Ex: Fin da pobreza.