Goi lautada

Iberiar goi- lautadaEra primarioan sortu zen. Era Tertziarioan, Alpetar orogeneoa ia Iberiar goi- lautada guztia deformatu eta suntsitu zuen. Beraz, hiru unitate bereiz daiztezke.

1. Antzinako zokalo paleozoikoa: (Zamora – Salamankako eta Extremadurako penilautadak). Material silizeoa (granitoa, arbela eta koartzita). Era Tertziarioa

2. Iberiar goi- lautadaren barneko mendilerroak: (Erdialdeko sistema eta Toledoko mendiak). Material silizeoa (granitoa, arbela eta koartzita). Erdialdeko sistema garaiagoa da (Guadarrama, Gredos, Peñas de Francia eta Gata). Toledoko mendiak (Guadalupe). ERA TERTZIARIOA.

3. Iberiar goi- lautadaren barneko arro sedimentarioa: Iparraldeko eta hegoaldeko Iberiar goi- lautadekoak dira. Estraktu biguinak (buztina, igeltsua, hareak eta magarga) eta estraktu gogorrak (kareharria). ERA TERTZIARIOA

Iberiar goi- lautadaren ertz menditsuak Era Tertziarioan eratu ziren. Iberiar goi- laudadako blokeak altxatu zirenean.

1. Galizia- leongo mendigunea: Material paleozoikoa. Mendilerroak (Sekundera, Cabrera eta Ancares)

2. Kantauriar mendikatearen bi zati nabarmen bereizten dira: Asturiaseko mendigunea. Mendebaldeko muturrean, materiala (arbela eta kuartzita) Ekialdeko aldea (kareharria)

3. Iberiar sistema: Tarteko mendikatea da. Era Sekundarioko materia (kareharria). Baita ere arroka buztintsuak eta arroka Paleozoikoak daude.

4. Sierra Morena: Guadalquivirreko harana eta Iberiar goi- lautada bereizten dituen eskaera- maila handi bat da. Arroka paleozoiko materiala. Mendilerroak (Madrona, Pedroches eta Aracena).

Iberiar goi- lautadaren kanpoaldeko sakonunea Ebro eta Guadalquivirreko sakonunek. Era Tertziarioan. Era Tertziarioko eta Kuaternarioko lodiera handiko sedimenduekin bete ziren.

1. Ebroren sakonunea: Pirineoekiko paralelo da, eta Iberiar sistema eta Kataluña kostaldeko medikateak ixten dute sakonunea.

2. Guadalquivirreko sakonunea: Mendikate Betikoen paraleloa da. Hasieran itsasoarekin lotura zuen. Gero, kostaldeko aintzira bihurtu zen eta ondoren Padura zingiratsua bihurtu zen.

Iberiar goi- lautadaren kanpoko mendikateak Pirinioak, Euskal mendiak, Kataluna kostaldeko mendiak eta Mendikate betikoak dira. Era Tertziarioan eratuta. Material nagusiera kareharria da.

1. Pirineoak: ardatzaren hegoaldean dago. Alpetar orogeian eratu zen.

2. Euskal mendiak: Pirineoaurreak luzatzen dituzte gehienbat. Kareharrizko arrokak eta arroka Paleozoikoak ditu. Mendilerroak (Aralar eta Gorbea)

3. Kataluna kostaldeko mendikatea: Pirinioetarko ekialdeko eremuaren eraldaketa da. Iparraldeko aldea material paleozoikoa dauka. Hegoaldea berriz, kareharrizko lur sekundarioz osatuta dago.

4. Mendikate betikoak: bi mendi- sistemak egituratzen dituzte.

1. Mendikate subbetikoa: barnealdeko aldean. Material gogorrak (kareharria) eta bigunak (margak). Mendilerroa (Cazorla)

2. Sakonune Intrabetikoa: Mendikate penibetikoen eta betikoen artean. Sakonuneak (Antequerako, Guadixko eta Bazako mendi- hobiak). Material tertziarioz bete ziren.