Goi Lautada eta Inguruko Mendien Ezaugarri Geologikoak

Goi Lautada eta Inguruko Mendien Ezaugarri Geologikoak

Goi Lautada

Goi Lautada 600-800 metroko altitudeko lautada garaia da, Aro Primarioan sortua, orogenesi hertziniarraren ondorioz. Aro Tertziarioan zati handi bat deformatu eta suntsitu egin zen; beraz, barruan hiru unitate bereizten dira:

1. Antzinako zokalo paleozoikoa (Zamora, Salamanca, Extremadurako penilautadak): Hemen, higadurak zokaloa estaltzen duten material tertziarioak suntsitu ditu. Penilautadak modu leunean uhindutako higadura-azalerek osatzen dute (Salamancako iparraldea). Penilautaden eta goi-lautadako arro sedimentarioen arteko ukipen-aldean, ibaiek arroila sakonak sortzen dituzte.
2. Goi Lautadaren barruko mendilerroak: Mendikate Zentrala eta Toledoko Mendiak Aro Tertziarioan sortu ziren, alpetar orogenesiaren ondorioz. Bietan harri primarioak daude eta forma biribilduak eta tontor lauak dituzte. Mendikate Zentrala garaiagoa da eta Goi Lautada erditik zatitzen du (Somosierra). Toledoko Mendiak baxuagoak dira eta Hego Goi Lautada bitan zatitzen dute.
3. Barruko arro sedimentarioak: Ipar eta Hego Goi Lautadetakoak dira. Gero, material tertziarioz bete ziren: modu horizontalean kokatu ziren, beheko aldean estratu bigunetan eta goiko aldean estratu gogorretan. Ondorioz, paramoen landazabalen eta aldapen erliebea sortu zen. Aldapak: Ipar Goi Lautadako arroa eta Hego Goi Lautadako arroa.

Goi Lautadaren Inguruko Mendiak

1. Galizia eta Leongo Mendigunea: Aro Tertziarioan sortu zen (Cabrera eta Los Ancares).
2. Kantabriar Mendikatea:
   • Mendebaldeko sektorea, Asturiasko Mendigunea: Material paleozoikoak. Ekialdeko muturrean kareharri primario ugari daude, Picos de Europa eratzen dutenak.
   • Mendikatearen ekialdeko sektorea, Kantabriar Mendia: Material sekundarioak tolestean sortu zen, batez ere kareharriak, baina sektore batzuetan erliebe jurasikoak sortu dira.
3. Iberiar Mendikatea: Ertaina da. Material sekundarioak tolestean sortu zen, kareharriak batez ere, baina sektore batzuetan harri paleozoikoak. Iberiar Mendikatearen egituran bi sektore bereizten dira: Iparraldeko lerroa (Moncayo) eta Soriaren hego-ekialdetik Iberiar Mendikatea bi adarretan zatitzen da: barruko adarra eta kanpoko adarra.
4. Sierra Morena: Ez da mendikatea berez, Goi Lautada eta Guadalquivir harana banatzen dituen maila bortitza baizik. Mendikate Betikoak altxatzean hegoaldetik egindako bultzadaren eraginez sortu zen. Harri paleozoikoa, kolore ilunekoa eta landaredia estepa. (Pedroches eta Aracena).