Gramática galega: da fonética á lusofonía

A gramática galega

Os compoñentes da gramática

A gramática galega componse de:

• Fonética: Describe como se forman os sons.
• Fonoloxía: Estuda como a lingua usa os sons para formar significantes.
• Morfoloxía: Estuda a estrutura interna das palabras.
• Sintaxe: Analiza como se combinan as palabras para formar enunciados e oracións.

Do latín ao galego: cambios no léxico

A evolución do latín ao galego supuxo diversos cambios no léxico, influídos por:

• Adstrato: Influencia entre linguas de prestixio similar. Exemplos: carrus ou camisia, do latín, veñen do grego.
• Substrato: Influencias e restos das linguas prerrománicas que exerceron sobre o latín.
• Superestrato: Influencias posteriores á romanización, como as dos suevos ou xermánicos.

Outras influencias no léxico galego son:

• Cultismos: Palabras tomadas directamente do latín ou do grego. Exemplo: colación.
• Semicultismos: Palabras que só tiveron algunha evolución e quedaron a medio camiño entre o latín e o grego. Exemplo: igrexa.
• Palabras patrimoniais: Palabras que tiveron unha evolución completa. Exemplo: coello.

En canto á pronuncia, pasouse de 10 vogais do latín a 7 vogais do galego. Tamén aparecen novos ditongos; e no consonantismo, /k/, /t/ e /p/ pasaron a ser /g/, /d/ e /b/ se ían entre vogais, e /pl/, /kl/ e /fl/ pasaron a -ch.

Lingua oral e lingua escrita

Lingua oral:

• Forma máis común de comunicación.
• Aprendizaxe inconsciente desde nenos.
• Espontánea, dinámica e interactiva.
• Emisor e receptor deben coincidir no tempo e no lugar.
• Uso frecuente en rexistros coloquiais.

Lingua escrita:

• Derivación da lingua oral.
• Require planificación.
• Depende da idade, profesión, etc.
• Emisor e receptor non teñen que coincidir no tempo nin no lugar. Exemplo: unha carta.

A lusofonía

No século XII, Portugal consegue a súa independencia. Antes disto, existía unha lingua común para Galicia e Portugal (o galego-portugués). Coa independencia, as diferenzas entre as dúas variantes comezaron a aumentar, dando lugar ao galego e ao portugués actuais.

O portugués expandiuse a novos territorios como Brasil, Angola, Cabo Verde, etc. A lusofonía é o conxunto de países, culturas e persoas que se expresan en portugués e buscan manter unificado o idioma, defendendo e promovendo o seu uso, así como os intereses e bens culturais, políticos e económicos relacionados co portugués.