Guía Completa de Signos de Puntuación e Recursos Literarios en Galego

Guía de Signos de Puntuación e Normas de Uso

O Punto e Coma (;)

Marca unha pausa maior cá da coma e menor cá do punto.

Usos do Punto e Coma

• Para separar series de elementos que xa conteñen comas. Exemplo: Para xantar comemos sopa, carne ao caldeiro e queixo; na cea, peixe e froita.
• En oracións consecutivas e causais.

Os Dous Puntos (:)

Usos dos Dous Puntos

• Antes das enumeracións.
• Antes das citas textuais.
• Despois dos saúdos das cartas.
• Antes dunha oración que explica ou confirma o dito anteriormente.
• Nas indicacións horarias para separar horas dos minutos.
• Despois de expresións do tipo por exemplo, en resumo, etc. (aínda que tamén se adoita usar a coma).

Os Puntos Suspensivos (...)

Indican un corte no discurso, unha suspensión intencionada do sentido da oración.

Usos dos Puntos Suspensivos

• Deixar inacabado un texto.
• Indicar a continuación dunha enumeración.
• Para cortar unha palabra malsonante.
• Para indicar diversos estados de ánimo como dúbida, medo ou sorpresa.
• Nunha cita textual, colocados entre corchetes, indican a supresión dun fragmento.

As Comiñas (" ")

Empréganse para destacar unha palabra/expresión dentro dun texto ou para diferenciar citas textuais.

Usos das Comiñas

• Citar as palabras doutra persoa.
• Para introducir alcumes.
• Para destacar os titulares de noticias, de obras ou traballos.

Parénteses ( ) e Corchetes [ ]

Utilízanse para intercalar aclaracións complementarias nun texto.

Usos de Parénteses e Corchetes

• Delimitar incisos. Exemplo: O meu alumnado (maioritariamente de ámbito rural)...
• Para enmarcar as datas ou lugares.
• Para desenvolver unha sigla ou abreviatura.

O Trazo (–)

Usos do Trazo

• Intercalar explicacións ou aclaracións nun texto.
• Para marcar cada unha das intervencións dos personaxes nun diálogo.
• Para expoñer unha enumeración.

Signos de Interrogación e Exclamación (¿? e ¡!)

Úsanse para pechar as preguntas e as exclamacións.

Normas de Uso

• Escríbense sempre pegados ás palabras.
• Poden aparecer os dous combinados (!?).
• Despois deles nunca se escribe punto.
• Se despois deles hai comiñas, ponse punto.
• Despois destes signos escríbese maiúscula.

A Linguaxe e os Recursos Literarios

Orixe e Definición da Literatura

Orixe: Do latín LITERA, que se refire á arte de ler e escribir ben. Ata o século XVIII significaba toda obra escrita, pero a partir de aí o significado é a forma de comunicación lingüística (escrita ou oral) que busca a beleza.

A Linguaxe Literaria

É unha serie de figuras e recursos estilísticos. Estes converten a linguaxe en connotativa, que pasa a ter un novo significado. Os recursos literarios poden ser:

• Recursos fónicos: Afectan aos sons.
• Recursos morfosintácticos/gramaticais: Afectan á forma e á relación das palabras.
• Recursos léxico-semánticos: Afectan ao significado das palabras.

Recursos Fónicos

Son os que afectan aos sons das palabras. Destacamos os seguintes:

• Aliteración: É a repetición de sons semellantes en palabras para conseguir un efecto sonoro.
• Onomatopea: Consiste na imitación de sons e ruídos, conseguida mediante a repetición de sons.

Recursos Gramaticais

Son os que xogan con alterar a orde das palabras na oración, co fin de que chame a atención. Destacan:

• Hipérbato: Consiste na alteración da orde lóxica das palabras na oración.
• Anáfora: Repetición dunha palabra ou dun grupo delas ao inicio de varios versos dun poema.
• Paralelismo: Repetición de estruturas con variacións.

Recursos Semánticos

Son os que inciden sobre o significado dos vocábulos. Destacan:

• Antítese: Consiste na oposición de elementos contrarios.
• Hipérbole: É unha esaxeración desmesurada.
• Metáfora: Identificación entre dous elementos, un real e outro imaxinario.
• Metonimia: Consiste en nomear cousas co nome doutras coas que se relacionan. A Sinécdoque é un tipo de metonimia que consiste en designar o todo co nome das partes.
• Personificación: Atribución de calidades propias dos seres humanos a seres animados ou inanimados.
• Símil: Comparación que relaciona dúas realidades.

Os Xéneros Literarios e as súas Funcións

Clasificación dos Xéneros Literarios

Son obras literarias que se agrupan segundo os trazos temáticos e formais que posúen en tres grupos:

1. A Poesía

É o conxunto de obras nas que o autor expresa os seus sentimentos. Caracterízase pola voz poética, o ritmo e a musicalidade.

Formas Poéticas Destacadas

• Cantiga: Composición destinada ao ámbito rural.
• Égloga: Diálogo entre pastores.
• Elexía: Poema que laia a morte de alguén.
• Epigrama: Poema breve de carácter festivo ou satírico.
• Himno: Composición patriótica de ton solemne.
• Oda: Poema longo feito en linguaxe elevada.

2. A Narrativa

Comprende as obras en prosa nas que un narrador conta os feitos (inventados ou reais), na historia e no discurso, dun xeito determinado, protagonizados por personaxes, nun espazo e tempo concreto.

Principais Formas Narrativas

• O Conto: É de extensión curta, con poucos personaxes, con espazo e tempo concreto e acción simple.
• A Novela: É de extensión longa, os personaxes son máis numerosos e posúen maior complexidade, presenta unha estrutura complexa.

3. O Teatro

É o conxunto das obras feitas para ser representadas por uns actores nun escenario diante do público. Os diálogos poden ser en prosa ou en verso.

Tipos de Teatro

• Traxedia: Protagonizada por personaxes nobres que son presa de fortes paixóns e teñen un remate catastrófico.
• Comedia: Os personaxes son figuras cotiás que desenvolven accións con humor; procura o riso do espectador.
• Drama: Feito por personaxes comúns que teñen algún problema que superar. Mestúrase o serio co cómico, e o final adoita ser aberto.

Funcións da Literatura

A fundamental é crear unha obra de arte a través do uso da linguaxe, pero ten outras funcións:

1. Fonte de coñecementos sobre épocas ou modos de vida (por ex. as cantigas galego-portuguesas).
2. Transmite as tradicións e os valores dun pobo.
3. Ten función pedagóxica, ensinando normas de comportamento.
4. Ten función de compromiso ideolóxico e político, cando se denuncian aspectos negativos dunha sociedade.
5. Ten función evasiva, creando universos de fantasía, viaxando cara ao pasado e futuro.
6. Ten función lúdica, proporcionando gozos estéticos pola palabra.

A Literatura Galega: Etapas Históricas

É o conxunto de textos con elaboración estética, escritos no idioma galego. Establécense as seguintes etapas:

1. Idade Media (Séculos XII ao XV)

O galego é o "vehículo" normal de comunicación. Na literatura había textos en prosa e en verso (as cantigas).

2. Idade Moderna (Séculos XVI ao XVIII)

Consérvanse poucas mostras literarias, debido aos Séculos Escuros. No s. XVIII aparecen os ilustrados, reivindicando o uso do galego. No s. XIX, durante o Rexurdimento, recupérase a escrita do galego.

3. Idade Contemporánea (Séculos XX e XXI)

No s. XX, na chamada Época Nós (1916-1936), prodúcese a expansión do galego. A etapa franquista (1936-1975) supuxo un retroceso para a cultura. Na etapa da democracia no Estado Español, a lingua galega foi declarada idioma oficial na nosa comunidade.

Formación Individual e Contratos Laborais

A Formación do Individuo

A formación dun individuo é unha especie de identidade que o presenta en todas as súas facetas. En moitos casos, o individuo asina documentos que non revisa nin entende. Esta situación é común e é necesario entender e descifrar a información que se nos presenta.

O Contrato Laboral

É un documento legal que asinan unha empresa e unha persoa traballadora para rexistrar a relación laboral. Nel establécense obrigas e dereitos. A empresa debe cumprir condicións económicas, profesionais, etc., mentres que o traballador debe prestar uns servizos. Estas obrigas mutuas configuran os dereitos de cada un. Ademais, nun contrato hai que ter en conta unhas cuestións antes de asinalo:

Tipos de Contratos Laborais

• Contrato a tempo parcial: Contrato co que o traballador non cobre a xornada completa (8h).
• Contrato a tempo completo: Contrato co que o traballador cobre as horas da xornada laboral (8h).
• Contrato temporal: Contrato co que o traballador traballa por un tempo definido.
• Contrato Indefinido: Contrato co que o traballador non ten data límite.
• Contrato de Prácticas: Contrato que combina formación teórica e práctica.
• Contrato de Servizos Especializados: Contrato no que un traballador especializado realiza servizos para unha empresa que non é a súa.