Hezkuntza Premia Bereziak: Sailkapenak eta Bilakaera Historikoa

Hezkuntza Premia Bereziak: Sailkapen Orokorrak

Hezkuntzan, Osasun Zerbitzuetan eta Gizarte Zerbitzuetan hezkuntza-premia berezien sailkapen desberdinak daudela aipatu beharra dago. Hauek egiteko, pertsonaren desbideratzearekin erlazionatutako irizpideak erabili izan dira, besteak beste:

• Urritasun fisiko edo organikoak (ikusmen-, entzumen- eta urritasun motoreak).
• Urritasun mentalak (urritasun eta atzerapen mentalak).
• Nahaste emozionalak.
• Moldaezintasun sozialak.

Sailkapen Orokorren Arazoak

Sailkapen hauek egitean, subjektu normalak eta anormalak kontzeptua erabiltzen da. Hori, ordea, oso erlatiboa da eta zientifikoki ez da batere zehatza. Non dago muga?

Hezkuntzako Sailkapen Historikoak

Hala ere, guri interesatzen zaiguna Hezkuntzan egindakoa da. Hortaz, historian zehar egindako sailkapen nagusiak hauek dira:

UNESCO (1977) eta Heziketa Bereziaren Kontzeptua

UNESCOk (1977) Heziketa Bereziaren ohiko kontzeptua definitu zuen: legezko desbideratze fisiko edo organikoa, mentala, emozionala eta soziala. Honako sailkapen hau egiten du:

• Urritasun fisikoak (gaixo kronikoak, ikusmen-urritasuna, entzumen-urritasunak edo urritasun motoreak)
• Adimen-urritasuna
• Jokabide-arazoak
• Nahaste partzialak
• Gizarteratze-arazoak
• Gaitasun handiak

UNESCO Sailkapenaren Arazoak

Sailkapen honek, hau da, normaltasunaren kontzeptuan oinarritutako sailkapenak, hainbat arazo dakartza, adibidez: kontzeptuaren mugak ez dira erabat gardenak, eta sailkapen arbitrarioak sortzen dira, kaltetuei ondorio ezkorrak ekarriz.

Warnock Txostena (1978)

Warnock Txostenak (1978) hezkuntza-premia berezien ikuspegia aldatu zuen, ikaslearen beharretan zentratuz, ez desgaitasunean.

Brennan (1988)

Brennanek (1988) ere ekarpen garrantzitsuak egin zituen hezkuntza-premia berezien sailkapenaren arloan.

Hezkuntza Berezia Ordenatzeko Dekretua (1985)

1985eko Dekretuak honela sailkatzen zituen hezkuntza-premia bereziak:

1. Adimen-urritasuna: (arina, erdizkakoa, gogorra, sakona)
2. Ikasteko zailtasunak:
   • Nahaste psikomotoreak
   • Hizkuntza-nahasteak
   • Nahaste praxognostikoak
   • Denbora-espazioaren nahasteak
3. Eskola-, familia- edo gizarteratze-moldaezintasuna:
   • Mugako kasuak
   • Nahaste emozionalak
   • Portaera sozial onartezina: indarkeria, delinkuentzia, drogazaletasuna
4. Urritasun fisiko edo sentsorialak:
   • Gaixotasun kronikoak
   • Urritasun motoreak:
     • Malformazioak
     • Traumatismoak
     • Nerbio-egitura periferikoaren alterazioak: poliomielitisa eta paralisi obstetrikoa
     • Nerbio-egitura zentralaren alterazioak
   • Garun-baliaezintasun motoreak
   • Entzefalopatiak
   • Garun-paralisia
   • Eboluziozko baliaezintasun motoreak
   • Miopatiak
   • Urritasun sentsorialak:
     • Ikusmena (itsutasuna eta anbliopia)
     • Entzumena (gorreria eta hipoakusia)
5. Urritasun psikikoak:
   • Nortasun-nahasteak (neurosiak, psikosiak, autismoa, psikopatiak)
   • Portaera-nahasteak (agresibitatea, hiperaktibitatea)

1985eko Dekretuaren Arazoak

Sailkapen honek hainbat arazo zituen:

• Egoera bakar bat izendatzeko kontzeptu desberdinak erabiltzea.
• Kontzeptu bat erabiltzea alderdi berdinak izendatzeko.
• Kategoria bakar batean ezgaitasun-maila desberdinak egotea.
• Etiketak ikaskuntza-arazoen kausa bihurtzea: konformismoa eta itxaropen baxuak.
• Sailkapen osatugabeak dira, ez dituztelako kontuan hartzen faktore psikosozialak (ezegonkortasun emozionala, ikasteko desmotibazioa, eskolarizazioan irregulartasunak, etab.).

MEC (1989): Hezkuntza Administrazioaren Proposamena

MECek (1989) Hezkuntza Administrazioak eginiko sailkapen-proposamena da. Garai honetan sailkapen desberdinak egiten zituzten, irizpide mota desberdinetan oinarrituz, esaterako etapa bakoitzeko helburu nagusietan. Sailkapen hauek MECen barruko oinarrizko curriculumaren diseinuan garatu ziren.

696/1995eko Errege Dekretua

696/1995eko Errege Dekretuaren arabera, ikasleak premia berezien arabera sailkatzen ziren, hauen jatorriaren arabera.

Eusko Jaurlaritzako Dekretua (1998)

Eusko Jaurlaritzako 1998ko Dekretuak honako sailkapena proposatu zuen:

1. Adimen-atzerapena eta/edo garapen-nahasteak
2. Gorreria eta entzumen-urritasuna
3. Ikusmen-urritasuna
4. Ezgaitasun motoreak eta garun-paralisia
5. Goi-mailako gaitasunak
6. Ingurune sozial eta kultural baztertua
7. Eskolatze-moldaezintasun larriko egoera
8. Ospitalizazioa eta gaixotasun iraunkorrak
9. Ikaskuntza-zailtasunak

LOE (2006)

LOE (Hezkuntzaren Lege Organikoa) 2006an honela sailkatu zituen ikasleak:

1. Hezkuntza-premia bereziak dituzten ikasleak
2. Ikasteko zailtasunak dituzten ikasleak
3. Gaitasun handiko ikasleak
4. Hezkuntza-sisteman ohi baino beranduago sartu diren ikasleak
5. Egoera pertsonal edo eskola-ibilbide bereziak dituzten ikasleak

Eusko Jaurlaritzako Plan Estrategikoa (2012)

Eusko Jaurlaritzako Plan Estrategikoak (2012) honako sailkapena ezarri zuen:

1. Hezkuntza-premia bereziak dituzten ikasleak:
   • Ezgaitasuna
   • Jokabide-nahaste larriak
2. Ikasteko zailtasunak dituzten ikasleak
3. Gaitasun handiko ikasleak
4. Hezkuntza-sisteman ohi baino beranduago sartu diren ikasleak
5. Eskola-ibilbide edo baldintza pertsonal bereziak dituzten ikasleak
6. Desberdintasun sozialeko egoeran dauden ikasleak