HHS, Newtonen Legeak eta Energia: Definizioak eta Printzipioak

Higidura Harmoniko Sinplearen (HHS) Magnitudeak

Elongazioa (x): Higikariak edozein unetan duen posizioa da. SI sisteman, metrotan (m) adierazten da.

Anplitudea (A): Gehieneko elongazioaren balio absolutua da.

Fasea (ϕ): Radianetan (rad) adierazten da.

Hasierako fasea (ϕ₀): Fasearen balioa da t = 0 denean.

Periodoa (T): Oszilazio osoa egiteko behar duen denbora da. Segundotan (s) neurtzen da.

Maiztasun angeluarra (ω): Abiadura angeluarra bezala, rad/s-tan adierazten da.

Maiztasuna (f): Denbora-unitateko osatzen diren oszilazio kopurua da. Hertz-etan (Hz) neurtzen da.

Indarra

• Sistema bat deformatzeko edo sistema horren pausagune-egoera edo higidura-egoera aldatzeko eragina sortzen duen edozein kausa da.
• Magnitude bektorialak dira.
• Kontaktuz edo distantziara jardun dezakete.
• Inoiz ez dugu indarrik isolatuta ikusiko.
• Indarrak batzean, indar erresultantea (edo garbia) indar bakar baten baliokidea da.

Newtonen Legeak

1. Inertziaren Printzipioa

Gorputzek pausaguneari edo higidura zuzen uniformeari eusten diote, kanpotik aplikatutako indar batek egoera hori aldarazten ez badio.

2. Dinamikaren Oinarrizko Printzipioa

Gorputz baten pausagune- edo higidura-egoeraren aldaketa proportzionala da harengan eragiten duen indarrarekiko, eta indarraren norabidean gertatzen da.

3. Akzio-Erreakzio Printzipioa

Akzio bakoitzak erreakzio bat du, aurkako noranzkokoa eta modulu berekoa. Bi gorputzen elkarrekiko akzioak beti berdinak eta aurkako noranzkokoak dira.

Lana eta Energia

Lana: Indarra eta desplazamenduaren arteko biderkadura eskalarra da. Energia ez da ez sortzen ez suntsitzen, eraldatu egiten da.

Energia zinetikoa: m masa duen eta v abiaduraz higitzen den gorputz baten energia zinetikoa formula honen bidez kalkulatzen da:

[Formula: Energia zinetikoa = (1/2)mv²]

Energia zinetikoaren teorema: Gorputz baten gainean egindako guztizko lana haren energia zinetikoa aldatzeko erabiltzen da:

[Formula: Lana = ΔEnergia zinetikoa]

Energia potentziala: m masa duen eta h altueran dagoen gorputz baten energia potentzial grabitatorioa honela kalkulatzen da:

[Formula: Energia potentziala = mgh]

• Indar bat kontserbakorra dela esaten da energia potentziala sortzeko gai bada. Adibideak: grabitatorioa, elektrostatikoa eta elastikoa.

Indar Kontserbakorren Propietateak

• Gorputzaren gainean egiten duten lana hasierako eta amaierako posizioen mende dago, ez egindako ibilbidearen mende.
• Indar kontserbakorrak ibilbide itxi batean egiten duen lana beti zero da.
• Indar kontserbakorrak egindako lana indar horrekin lotutako energia potentzialaren aldakuntzaren berdina da, zeinuz aldatuta.