Hidrologia eta Geografia Fisikoko Oinarrizko Kontzeptuak

Hidrologia eta Geografia Fisikoko Oinarrizko Definizioak

Ibai Erregimena

Ibai baten emariak urtaroen arabera duen aldaketa da. Prezipitazioaren eta elurraren araberakoa da. Honako ibai erregimen motak bereizten dira:

• Elur erregimenekoa
• Euri erregimenekoa
• Erregimen mistokoa

Emaria (Ibai-Jarioa)

Segundu batean ibaiaren puntu batetik igarotzen den ur kantitatea da. m³/s-tan neurtzen da ibaiaren puntuetan kokatutako ur-emaria neurtzeko estazioetan.

Bi emari mota bereizten dira:

• Emari absolutua: Ibai batek urtean zehar duen ur bolumena.
• Emari erlatiboa: Urteko batez besteko emariaren eta arroaren azaleraren arteko zatidura (edo erlazioa) da.

Ibai Arroa

Urak ibai nagusi batera eta haren adarretara isurtzen dituen lur azalera da. Ibai batek bere sare hidrikoekin zeharkatzen duen eremua definitzen du.

Isurialde Hidrografikoa

Urak itsaso berera bidaltzen dituzten arro hidrografikoen multzoa da.

Iberiar Penintsulan asimetria handia dago isurialde mediterraneoaren, atlantikoaren eta Bizkaiko Golkoaren artean. Arrazoia da goi-lautada penintsularen mendebalderantz inklinatuta dagoela.

Ibai Delta

Itsasertzean, ibaiak urak itsasoratzen dituen gunean, triangelu formako ateragunea eratzen duen lur-formazioa da. Itsaso lasaia, olatu gutxikoa eta korronte ahuleko itsasertzetan sortzen da batez ere.

Ibaiek garraiatutako sedimentuz osatua dago.

Akuiferoa

Lurpeko ur poltsak dira. Urek infiltratu eta arroken hutsuneak betetzen dituzte, geruza iragaitz bat topatu arte.

Akuiferoetako urek kalitate onak dituzte eta ez dute organismo kaltegarririk izaten. Tenperatura eta osaera egonkorrak izaten dira denboran zehar, eta lehortetan eta agorraldietan ureztatzera bideratutako urak osatzen dituzte.

Ur Banalerroa (Mugalde Hidrografikoa)

Arro hidrografikoak banatzen dituzten mendi-erliebeak edo tontorrek osatzen dute, eta beste arroetatik bereizten ditu.

Gailur horietan erortzen diren prezipitazioak bi norabidetan banatzen dira:

• Batzuk arro batera doaz.
• Besteak kontrako arro batera (beste isurialdera).

Padura

Kostalde baxuetako eremu gazi eta zingiratsua da, landare komunitate berezi baten euskarri dena.

Zeharkatzen dituzten ibaiek eta itsasoek jalkitako sedimentuz betetzen dira. Itsasoak itsasgoran estali egiten ditu eta itsasbeheran agerian uzten ditu.

Meandroa

Ibaiaren ibilbideak egiten duen kurba antzekoa da. Errazago sortzen da aldapa gutxiko eremuetan, hainbat arrazoirengatik:

• Sedimentuak edo ibaiak garraiatzen dituen materialak meandroaren norabideko beste aldeko ertzean pilatzen direlako.
• Indar zentrifugoak eta higadurak ibaiaren ibilbidea bideratzen dutelako.