Historische Impact: Napoleontische Erfenis en Koloniale Geschiedenis van België

De Napoleontische Periode en Haar Erfenis

De Code Napoléon en Bestuurlijke Hervormingen

• Code Napoléon (1804): Wetboek voor gelijkheid, afschaffing kerkelijk recht, invoering van gelijk privaatrecht. De invloed hiervan is tot op heden merkbaar.
• Bestuurlijke Structuur: Napoleon stelde prefecten aan en voerde een nieuwe indeling in met departementen (96 in Frankrijk, plus overzeese gebieden).
• Fort Napoléon (1811): Gebouwd ter verdediging tegen Engeland via Oostende, maar is nooit gebruikt voor oorlogsvoering.
• Onderwijs: Introductie van centrale scholen en lycea, met een leerplicht voor jongeren van 12 tot 21 jaar.
• Metriek Stelsel: Uniforme maten en gewichten werden ingevoerd, met als droom een uniforme Europese markt.

Napoleons Veldtochten en Val

• Spanje en Continentale Blokkade: De invasie in Spanje mislukte en leidde tot een langdurige guerrilla-oorlog (de Spaanse Kwestie).
• Egypte (1798): Veldtocht met wetenschappers, wat de start van de Egyptologie betekende, en de ontdekking van de Rosettasteen.
• Nepotisme: Napoleon plaatste familieleden op Europese tronen, zoals Joseph Bonaparte in Spanje.
• Van Directoire tot Keizerschap: Na het Directoire werd Napoleon een invloedrijke bevelhebber, wat uiteindelijk leidde tot zijn keizerschap.
• Ballingschap en Definitieve Val: Na zijn eerste nederlaag werd hij verbannen naar het Eiland Elba. Zijn definitieve nederlaag vond plaats tijdens de Slag bij Waterloo, waarna hij verbannen werd naar Sint-Helena.

De Koloniale Geschiedenis van Congo

De Verovering en Verdeling van Congo

• Henry Morton Stanley: Verkende Congo en sloot verdragen met lokale leiders namens de Internationale Afrikaanse Associatie (AIC).

De Conferentie van Berlijn (1884–1885)

• Congo werd erkend als privébezit van Koning Leopold II, de Congo-Vrijstaat.
• Voorwaarden: Vrije handel op de Congostroom en vrije scheepvaart werden vastgelegd.

Exploitatie en Gruweldaden in Congo-Vrijstaat

• Rubberexploitatie: Concessies leidden tot monopolies, wat een directe overtreding was van de afspraken over vrije handel.
• Force Publique: Afrikaanse soldaten onder blanke leiding, berucht om hun wreedheden, waaronder het afhakken van handen als "bewijs".
• Congo-Vrijstaat (1885–1908): Een periode gekenmerkt door foltering, verkrachting en moord, resulterend in miljoenen doden.
• Internationaal Protest: Britse missionarissen verspreidden foto's die leidden tot wereldwijd protest, wat resulteerde in de overdracht van Congo aan de Belgische staat in 1908.

Belgisch Congo (1908–1960): Structuur en Economische Gevolgen

De koloniale structuur van Belgisch Congo rustte op drie pijlers: de kerk, bedrijven en het bestuur.

Economische Kenmerken en Uitdagingen

• Hoge Winsten – Lage Belastingen: Buitenlandse bedrijven namen een groot deel van de rijkdom mee.
• Hoge Investeringen – Weinig Banen: Investeringen gingen voornamelijk naar machines, wat weinig werkgelegenheid creëerde voor de lokale bevolking.
• Verstikking van Andere Sectoren: De focus op mijnbouw leidde tot inflatie en de teloorgang van andere economische sectoren.
• Prijsafhankelijkheid: De economie was sterk afhankelijk van grondstofprijzen (bijvoorbeeld koper), wat bij prijsdalingen tot economische instorting kon leiden.
• Union Minière du Haut Katanga (UMHK): Een Belgisch-Brits mijnbedrijf dat verantwoordelijk was voor een derde van de export, bekend om dwangarbeid, en failliet ging in 1960.

Erfenis en Herdenking

• Zoo Humain (1897): Congolezen werden in Tervuren tentoongesteld als "exotisch dierenspektakel".
• AfricaMuseum: Gebouwd met geld uit Congo, pas in 2018 vernieuwd, maar nog steeds bekritiseerd om zijn westerse blik.
• Standbeelden: Standbeelden van Leopold II te paard en Woeste (voor zijn politieke steun) zijn prominent aanwezig, terwijl Patrice Lumumba pas recentelijk herdacht wordt.

Britten en Aboriginals: Koloniale Praktijken

• Brits Rijk: In de 19e eeuw omvatte het Britse Rijk 20 miljoen km² en telde het 480 miljoen inwoners.
• Verdeel en Heers: Een strategie om vijanden tegen elkaar uit te spelen om zo controle te behouden.
• Australië als Terra Nullius: Aboriginals werden opgesloten in kampen, gebaseerd op het concept van 'niemandsland'.
• Gladstone vs. Disraeli: Een politieke tegenstelling tussen moraal en prestige (vaak afgebeeld in spotprenten).
• Commonwealth: Een vrijwillig verbond dat na de kolonisatie werd gevormd.

Arabische Slavenhandel en Tippu Tip

• Swahili: Een Bantoetaal met invloeden uit het Arabisch, Portugees en Indisch.
• Tippu Tip: Bouwde een handelsimperium op in Oost-Congo en was een belangrijke verkoper van slaven.
• Genderimpact: Voornamelijk jonge mannen werden verkocht, wat leidde tot de verzwakking van koninkrijken.
• Gevolg: Economische afhankelijkheid van slavenhandel en toename van geweld.

Saartjie Baartman en Wetenschappelijk Racisme

• Zoo Humain en Tentoonstellingen: Zwarte mensen werden als attracties tentoongesteld.
• Wetenschappelijke Justificatie: Wetenschappers probeerden via schedelvormen en huidskleur aan te tonen dat zwarten 'lager' waren.
• Alexander von Humboldt: De enige die deze rassenonzin als onzin beschouwde.
• Doel: Het rechtvaardigen van kolonialisme en het afschilderen van zwarten als primitief.

De Belgische Onafhankelijkheid: Sleuteldata

• 1830: De Belgische Revolutie, waarbij België zich afscheurde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
• 1831: België roept zichzelf officieel uit tot onafhankelijk land en kiest Leopold I als koning (21 juli 1831 is de Nationale Feestdag).
• 1839: Nederland erkent pas officieel de Belgische onafhankelijkheid in het Verdrag van Londen (1839).

De Betekenis van 1831 versus 1839

• België verklaarde zichzelf al onafhankelijk in 1831 en functioneerde vanaf dat moment met een eigen grondwet, koning en instellingen.
• Internationaal (vooral door Nederland) werd België echter pas echt als onafhankelijk erkend in 1839.

"Ik ben van mening dat 1831 het juiste jaartal is, omdat België vanaf toen al functioneerde als een zelfstandige staat. De erkenning in 1839 was weliswaar belangrijk, maar België had zichzelf toen al zeven jaar als onafhankelijk gedragen."