Independentzia Gerra: Gerraren Eragileak

Baionako abdikazioak eta Napoleonen tropak Espainia okupatzen hasi. 1808ko maiatzaren 2an Madrilen herri matxinada piztu. Frantziarrek errepresio gogorra, 100 herritar fusilatu. Baionako abdikazioa eta Madrilen gertatuko den berri jakin zenean Frantziarren aurkako matxinada piztu Espainian. Iraupen luzea 1808-12 ondorio larriak izango dituen Independentzia Gerra hasiz.

Gerraren Ezaugarriak

Herri gerra: Baionako abdikazioak eta Jose Iaren kontra altxamenduak, botere hutsunea sorrazteko. Gerra nazioanala: Inbasioaren aurkako borrokak sentimendu nazionala sortu, helburu nazioen independentea mantentzea. Nazioarteko gerratea: Portugal ingelesak Espainiaren kontra Napoleonen. Ez zen gerra iraultzailea izan, eliza, gerrilla gerra moorea. Iraultzaren aurrean monarkia, erlijioa, gizarte tradizionala defendatu. Antzinako errege gerrilla: militar ohiez, bidelapurrez eta herri boluntarioz osaturiko taslde armatu txikiak. Nekazaritzan, gerrilla jaun eta jabe. Frantziarrek ezin izan zuten inoiz bukatu gerrillarekin. Espoz y Mina.

Gerraren Faseak

Espainiako hasierako arrakasta gerra konbentzionala: Espainiar tropak Frantziar tropetan irabazi bai lenean. Andaluzia okupatzea debekatu, herriaren erresistentzia Frantziarrei. Zaragoza, Girona, Valentzia okupatzea. Jose Iak Madrilen utzi eta Gaisteizeraino ihes egin zuen. Espainiar herriak Frantziar ejertzitoaren erasoei eusteaz gain garaipena lortu, Napoleonen harridura.

Frantziarren Erreakzioa eta Gerrilla Gerra

Napoleon bera Espainiara etorri, 250.000 osaturiko gizonez armaturik. 1809 hiri eta bide sare garrantsitsuenak Frantziarren kontrolpean. Jose Ia Madrilera itzuli. Batzorde central gorenak Cadizera ihes egin, Frantziarrei ezin izan zuten hiri hori hartu, Britaniarrez itsasoz babestu. Gerrillak Frantziarrei etengabe erasoak, ondorioz konumikabide etendak, mezulariek ezin zuten egin bere lana. Frantziarrek izan izan zuten okupazioa luzaroan mantenu.

Gerratearen Bukaera

1812-13: 1812an gerraren norabidea aldatu, Napoleonek Errusia konkistatzen hasi, Espainiako tropak eraman behar izan zituen. Espainia, Portugal, Britaniak hori aprobetxatu. Wellington jeneralak eta gerrillari taldeen laguntzaz Arapilesen Frantziarrei irabazi. Jose I Madriletik irten, inoiz ez itzultzeko. 1813an Gasteizen San Artzial gerra erabakita. Abenduan, Valencayko ituna; Napoleonak inatu eta Fernando VII. bere monarkia berrezarri, koroa Fernandori itzuliz.

Gerraren Ondorioak

Ondorio ezin larriagoak: jende asko hil, 5 edo gehiago urtez sarraski eta suntsipen kandiak jasan herritarrek. Ekonomia jarduera guztiak hautsi. Ameriketako koloniak galdu. Espainia 2. mailako potentzia.