Industria Iraultza: Berrikuntza Teknikoak eta Onorioak

Industria Mota Berriak

Mekanizazioa eta Lantegi Sistema

I. Makina Berriak

• 1) Zergatiak? Energia iturri berriak: hidraulikoa eta lurruna.
• 2) Abantailak?
  • a) Gauez eta egunez lan egiteko.
  • b) Aldi berean hainbat eragiketa azkar egiteko.

II. Erabilerak eta Ondorioak

• 1) Nekazaritzan, industrian eta garraiobidean erabili.
• 2) Ekoizpena handitu.
• 3) Produktuen kantitatea hobetu.
• 4) Urrutiko merkataritza eraginez.
• 5) Ekoizpen-kostuak eta salmenta-prezioa murriztuz.
• 6) Kontsumitzaile kopurua handitu.

III. Lantegi Sistema

• 1) Zer da? Ekoizpena eta lana antolatzeko modu berria.
• 2) Eredua: lantegia eta bere osagaiak.
  • a) Kapitala: lekua, makinak, lehengaiak.
  • b) Lana: langilea.

IV. Ondorioak

• 1) Eskulangile askoren porrota.
• 2) Serie-ekoizpenaren hasiera.
• 3) Domestic system edo etxeko lana sistemaren amaiera.

Kotoigintza

I. Ezaugarri Orokorrak

• 1) Kotoi-ehungintza izan zen lehen ekoizpena mekanizatzen.
• 2) Jatorria: kotoia klima subtropikaletako landare zuntz bat da.
• 3) Hedapena: ingelesek XVI. mendearen amaieran zabaldu zuten Europan.
• 4) Zergatiak? Indianak (Indiako kotoizko ehun estampatuak): betiko zurientzako baino higienikoagoak eta goxoagoak.

II. Kotoigintzaren Mekanizazioaren Prozesua

• 1) Anezka hegalaria (Flying shuttle) (1733):
  • a) Asmatzailea: John Kay.
  • b) Ekarpena: ehunaren abiadura handitu zuen, ehun-atalen zabalera handiagoa emanez.
• 2) Spinning Jenny (1764):
  • a) Asmatzailea: James Hargreaves.
  • b) Ekarpena: irute-makina.
• 3) Mule Jenny (1779):
  • a) Asmatzailea: Samuel Crompton.
  • b) Ekarpena: lurrunez zihoazen, iruten produktibitatea handituz.
• 4) Ehungailu mekanikoa (1786):
  • a) Asmatzailea: Edmund Cartwright.
  • b) Ekarpena: lurrunez mugitzen zen, lehen ehungailu mekaniko handia.
• 5) Ondorioak:
  • a) Zuritzaile eta tinda kopuru izugarriak behar zirenez, kimikagintza garatu zen.
  • b) Ekoizpen merkeak ziren:
    • Lehengai merkea (kotoia).
    • Nekazaritzatik zetorren langile merkea.
  • c) Etekin handiak:
    • Salmentak handituz joan ziren.
    • Irabazien zati bat industriaren garapenean berrinbertitzen ziren.

Burdingintza eta Metalurgia

I. Burdingintza

• a) Eskaria handitu: makinak, zubiak eta armak egiteko burdina behar zen.
• b) Mekanizazioaren bilakaera:
  • 1) 1732 - Abraham Darby: koke-ikatza erabiliz (bero ahalmen handiagoa).
  • 2) 1783 - Cort: pudelazioak (sufrea kentzeko) eta ijezketak (xaflak egiteko).
  • 3) 1856 - Bessemer bihurgailua:
    • Helburua: burdin urtua altzairu bihurtzea.
    • Ondorioak: ekoizpena handitu, burdinaren kalitatea hobetu, prezioak apaldu.
• c) Burdingintzaren nagusitasuna:
  • 1830etik aurrera trenbide-sarearen eraikitzeak izugarrizko bultzada eman zion.
  • Metalurgiaren garapena ere sustatu zuen.
  • XIX. mendearen erdialdean metalurgia eta siderurgia industrializazioaren funtsezko sektore bihurtu ziren.
• Burdingintza edo siderurgia: burdina eta honen aleazioen jarduera da (altzairua: burdina eta karbonoa).
• Metalurgia: mineralak dituzten mineraletik metalak lortzeaz eta egiteaz arduratzen den teknika da.

Ikatz- eta Burdin-Meatzaritza

I. Eskaera handitu

• a) Lurrun-makinak: ikatza behar zuen.