Industria Iraultza eta Frantziako Iraultza: Gizarte eta Ekonomia Aldaketak

Industria Iraultza: Ehungintza eta Lehen Makinak

Ehungintzaren Garapena

• Kotoiaren haria merke eskuratzeko eskakizuna.
• Spinning Jenny iruteko makina.
• Cartwrighten ehungailu mekanikoa.

Lurrun-Makinaren Garrantzia

• James Watten lurrun-makina gabe ezin ziren makinak mugitu.
• Nekazaritza, siderurgia eta meatzaritzaren hazkundea bultzatu zen.

Siderurgia eta Garraio Iraultza

Siderurgiaren Aurrerapenak

• Koke ikatza erregai gisa erabiltzea.
• Fabrikak ikatz-meategietatik gertu kokatu ziren.
• Ehungintzarako makinak eta trenbidea egiteko bultzada handia.

Garraioaren Iraultza

• XVIII. mendean pertsonen eta salgaien garraioa motela zen.
• Kanalen sare berri bat ireki zen.
• Trena iraultza handia izan zen lehorreko garraioan.
• George Stephenson-ek pertsonak eta salgaiak garraiatzeko lurrun-makina, The Rocket, sortu zuen.
• 1825ean egin zen lehen ibilbidea.

Industria Iraultzaren Ondorioak

Ekonomia eta Gizarte Aldaketak

• Metalurgia industriak mesede asko jaso zituen, ekoizpena handitu zen.
• Ingeniaritza zibilean aurrerapenak.
• Lehengaien prezioa merkatu zen.
• Kapital-sozietateen sorrera bultzatu zen.
• Migrazioa (landatik hirira) gertatu zen.
• Garraio-sarea osatzeko, lurrunezko nabigazioa garatu zen (Robert Fulton, 1807).
• Kotoiaren esportazioa/inportazioa oso garrantzitsua izan zen, esklaboen merkataritza errentagarria bihurtuz.
• Britainiako burgesek etekinak industrietan inbertitu zituzten.
• Ingalaterrako Bankuaren zeregina garrantzitsua izan zen, banku pribatuak sortu ziren.
• Familia-enpresak nagusi ziren, baina sozietate anonimoak ere sortu ziren, Londresko burtsan kotizatzen zuten akzioek finantzatuta.

Ekonomia Liberala eta Gizarte Berria

Ekonomia Liberalaren Printzipioak

• Ekonomia mugatutik ekonomia liberalera igaro zen.
• Ekimen pribatua askea eta mugagabea zen.
• Enpresa askea, langileen kontratazio askea eta ekoizpen-sistemaren erregulazio askea, estatuaren esku-hartzerik gabe.
• Merkatu askea, eskaintza, eskaria eta etekinen legeek soilik erregulatuta.
• Teoriko nagusia Adam Smith izan zen, lanaren banaketa teknikoaren aitzindari.
• Ekimen pribatua hobetsi zen estatuaren aurrean, eta aberastasuna gizakiaren lanetik zetorren.

Gizartearen Eraldaketak

• Industrian oinarritutako gizartea.
• Aberastasunean oinarritutako klase-gizartea.
• Ongizate ekonomikoa hazi zen, baina bizi-baldintzak asko okertu ziren.

Frantziako Iraultza eta Napoleonen Aroa

Iraultzaren Gertaerak

• Girondinoak boterean: 1792an monarkia abolitu eta Frantziako Errepublika aldarrikatu zen.
• Erregea epaitu eta heriotza-zigorra ezarri zioten Jakobinoek. 1793an Luis XVI.a hil zen.
• Robespierre-k gidatuta beste konstituzio bat ezarri zen, eta gobernu berriak Izua ezarri zuen.
• Robespierre eta haren kideak gilotinaz hil zituzten.

Termidor eta Kontsulatua

• Termidor: Botere betearazlea bost kideko Direktorio baten esku geratu zen.
• Napoleon-ek Direktorioa desegin eta hiru kontsul izendatu zituen.
• Kontsulatua: Politika baketzailea egin zen, Vatikanoarekin konkordatua sinatu zen.
• Napoleon biziarteko kontsul izendatu zuten, eta Kode Zibila ezarri zen.