Ingurumenaren Gainustiapena: Kausak, Ondorioak eta Kutsatzaileak

Ingurumenaren Gainustiapena eta Haren Eraginak

Aztarna Ekologikoa: Gure Kontsumoaren Neurria

Aztarna ekologikoa lurralde bateko populazioak bere kontsumo-beharrak asetzeko eta sortzen dituen hondakinak kudeatzeko behar duen azalera biologikoki produktiboaren adierazlea da. Gaur egun, pertsona bakoitzak, batez beste, 2,8 hektarea kontsumitzen ditu urtebetean.

Aztarna ekologikoa neurtzeko faktoreak

• Elikagaiak ekoizteko erabiltzen den laborantza-lurren eremua.
• Elikagaiak lortzeko behar den itsasoko eremu emankorra.
• Abereak elikatzeko behar den bazka-eremua.
• Hirigintzarako, enpresetarako eta azpiegituretarako behar den lur-eremua.
• Kontsumo energetikoaren ondorioz sortutako CO2 isuriak xurgatzeko eta asimilatzeko behar den baso-eremua.

Gainustiapenaren Kausak eta Ondorioak

Ondorio nagusiak

• Biodibertsitatearen galera.
• Harri eta mineralen agortzea.
• Elikagaien krisia.
• Ozeanoen gainustiapena.
• Basogabetzea.
• Ur-baliabideen agortzea.
• Lurralde berrien kolonizazioa.

Kausa nagusiak

• Naturalak: Uztak suntsitzen dituzten arrisku naturalen eragina.
• Baliabideen kudeaketa: Lursail berriak aprobetxatzeko egiten den deforestazioa, adibidez.
• Soziopolitikoak: Nekazaritza-ereduaren aldaketak.

Hondakinak eta Kutsatzaile Iraunkorrak

Hondakin solidoak

Bizileku partikularretan, merkataritzan eta zerbitzu-industrietan sortzen edo ekoizten diren hondakinak dira.

Kutsatzaile Organikoak eta Beste Substantzia Batzuk

DDTa

Konposatu organokloratua da, intsektizida gisa erabiltzen dena. Giza osasunerako arriskutsua izan daitekeenez, debekatuta dago landareak babesteko DDTa duten produktuak ekoiztea, erabiltzea eta merkaturatzea. Polemika handia sortzen du, DDTak malaria transmititzen duen eltxoa hiltzen baitu.

PCBak

Substantzia kimiko sintetikoak dira, garai batean nahita sortzen zirenak transformadoreetan lubrifikatzaile gisa erabiltzeko. 1985etik aurrera debekatuta daude. Oso egonkorrak dira eta luze irauten dute ingurumenean; gainera, oso disolbagarriak dira koipeetan.

Dioxinak

Konposatu hauek prozesu termikoetan sortzen dira azpiproduktu kaltegarri gisa (adibidez, sukaldatzean edo autoa gidatzean). Oso erresistenteak dira degradazio kimiko eta biologikoarekiko.

A Bisfenola (BPA)

Osagai hau elikagaietarako plastikoak egiteko erabiltzen da (katiluak, biberoiak...). Gizakien zenbait hormonaren egituraren antzekoa denez, gure hormona-sistema alda dezake (hormona-disruptoreak).

Ftalatoak

Substantzia kimiko sintetikoen talde bat dira. Plastiko askotan agertzen dira, batez ere PVCetan.

Parabenoak

Kosmetika- eta farmazia-industrietan erabiltzen dira, bakterizida eta fungizida gisa (gela, xanpua...). Industria kosmetikoa parabenorik gabeko produktuak ("paraben free") eskaintzen hasi da.

PFOA

Substantzia hau Teflon eta Gore-Tex isolatzaileetan agertzen da, beste produktu batzuen artean. Oso zabalduta dago giza espeziean; AEBn, adibidez, biztanleriaren % 98ren odolean agertu da.

Koltana

Kolunbita-tantalita osagai bi dituen minerala da. Kobrea baino % 80 eroale hobea da eta ez da herdoiltzen.

Klima eta Berotegi-efektua

Klima zehazten duten faktoreak

• Eguzki-energiaren produkzioaren aldakortasuna.
• Lurraren orbitaren leku-aldaketak.
• Sistema klimatikoa osatzen duten elementuen arteko aldaketak (atmosfera, litosfera, hidrosfera, kriosfera eta biosfera).

Berotegi-efektua

Lurrera eguzki-erradiazio jakin bat heltzen da. Horren heren bat inguru espaziorantz islatzen da, eta gainerakoa sistema klimatikoaren osagaiek (atmosferak, ozeanoek...) xurgatzen dute.