Kode Genetikoa: Egitura, Ezaugarriak eta Funtzionamendua

Kode Genetikoa: ADN eta Proteinen arteko Lotura

ADNa material genetikoa dela jakin ondoren, ikerketa sakonak egin ziren agindu genetikoak ADN molekulan nola biltzen eta antolatzen diren argitzeko. Horrez gain, proteina baten aminoazidoen eta horiek kodetzen dituzten ARNm-aren nukleotido hirukoteen arteko lotura zein den zehaztu zen; hau da, kode genetikoa ezartzeko prozesua.

Kode Genetikoaren Ezarkuntza

Kode genetikoa ARNaren base nitrogenatuen eta horrek kodetzen dituen aminoazidoen arteko lotura da. Baldintza arruntetan, proteinetan hogei aminoazido baino ez daude. Horiek kodetzeko, gutxienez, hiru nukleotido behar dira.

• Informazio-unitatea nukleotido bat izanez gero, konbinazio balizkoak 4 izango lirateke.
• Bi nukleotido izanez gero, konbinazioak 4² = 16 izango lirateke.
• Hiru nukleotido izanez gero (4³ = 64), konbinazio kopurua hogeitik gorakoa da.

Egiaztatu da hogei aminoazidoen kodetzea hiru nukleotidoz osatutako sekuentzien bidez zehazten dela. Sekuentzia hauei hirukote edo kodoi deritze.

Kode Genetikoaren Ezaugarriak

Kode genetikoak hainbat ezaugarri garrantzitsu ditu:

• a) Degenerazioa: Ezaugarri nabarmenena da. Aminoazido bat kodon batek baino gehiagok kodetzen duenean gertatzen da. Aminoazido bakoitzak sei kodon izan ditzake gehienez. Aminoazido bera kodetzen duten kodonei kodon sinonimo izena jarri zaie.
• b) Unibertsaltasuna: Kode genetikoa, oro har, unibertsala da. Kodonen eta aminoazidoen arteko lotura berdina da edozein organismo aztertuta ere. Gaur egun, salbuespenak aurkitu dira gizakien eta beste ugaztun batzuen mitokondrietan eta bakterio batzuetan.
• c) Hasierako, Noranzko eta Amaierako Kodonak:
  • Hasierako kodona: AUG kodona metionina kodetzen duen bakarra da. Aminoazido hau kate peptidikoan sartzeaz gain, kasu gehienetan hasierako kodon gisa jarduten du. ACG, CUG, GUG kodonak askoz ere gutxiago ageri dira hasierako kodon gisa.
  • Noranzkoko kodona: 61 kodonek bakarrik zuzentzen dute aminoazidoen sarrera proteinetan.
  • Amaierako edo stop kodona (noranzkorik gabeko kodonak): UGA, UAG eta UAA kodonak dira. Amaieran hartzen dute parte.

Laburpena

• 64 kodon daude guztira.
• 20 aminoazido kodetzen dituzte 61 kodonek.
• 1 kodon hasiera (AUG-met) da.
• 3 kodon amaierakoak (UAA, UAG, UGA) dira.
• Ez da gainezartzen: nukleotido bat hirukote bakar bati dagokio.