Komunikazioa eta Hizkuntza: Oinarrizko Kontzeptuak eta Testu-motak

Komunikazioaren Oinarriak eta Erretorika

Erretorikaren Kanonak

• Inventio: Komunikatzaile on batek sormenari, arrazoiari eta jakinduriari leku eman behar die testuinguru koherente batean.
• Elocutio: Hizkuntzaren eta estiloaren erabilera zaindua. Hizkuntza argia eta egokitua. Irudien eta metaforen erabilera. Tonu eta estilo egokia. Ezinbestekoa da entzuleengan inpaktua sortzeko eta mezuaren estetika indartzeko.
• Memoria: Buruz ikastea eta oroimen estrategikoa komunikatzaile baten konfiantza eta koherentzia hobetzen dituzte. Egitura eta puntu nagusiak gogoratzea. Adibideen eta datuen integrazioa. Komunikazioaren erresilientzia da. Akatsen beldurra murriztea eta erantzuteko azkartasuna.

Ahozkotasunaren Garrantzia (Uxueren Aholkuak)

• Ahozkotasunaren garrantzia (bokalizatzea).
• Memoria (buruz ikastea).
• Azalpenak ondo entzutea.
• Aurretik prestatzea.
• "Termometroa": erritmo eta tonu aldaketa.
• Akatsak eginez ikastea.
• Azaltzen ari zarenean gogotsu kontatzea.
• Ingurunekoen onarpena eta ez-onarpena kudeatzea.
• Autoezagutza eta autoesplorazioa.
• Euforia kudeatu eta momentua aprobetxatzea.
• Alerta maila batean egotea.

Gaitasun Soziolinguistikoa

Hizkuntzaren erabileraren alderdi soziala menderatzeko behar diren ezagutzak eta trebetasunak kontuan hartzen ditu. Hizkera-komunitate batean, komunikatzeko hainbat konbentzio daude, bertako partaideek ondo ezagutu behar dituztenak, adibidez, arau kulturalak, sozialak edo soziolinguistikoak. Adibidez, euskalkiak.

Komunikazioa Hezkuntzan

Irakasleek ikasgelan komunikazioa erabiltzen dute jakintzak transmititzeko eta gizartearen arauak erakusteko. Irakasle on baten ezaugarriak:

Komunikaziorako Gutxieneko Arauak

• Robin Lakoff: 3 harreman-arau
  • Ez inposatzea.
  • Aukerak eskaintzea.
  • Laguntza.
• Paul H. Grice: 4 kooperazio-arau
  • Kantitate-araua.
  • Kalitate-araua.
  • Garrantziaren araua.
  • Moduaren araua.
• Geoffrey Leech: Adeitasun-printzipioa (Politeness Principle)
  • Taktoa.
  • Eskuzabaltasuna.
  • Onarpena.
  • Apaltasuna.
  • Adostasuna.
  • Sinpatia.
  • Adeitasuna.

Hizkuntza Ideologiak

Pertsona edo talde batek hizkuntzei buruz dituen ideiak dira.

Ideologia Soziolinguistikoa

Aldakorra eta interaktiboa da, gizarteak sortua eta hiztunek kulturizazio-prozesuen bidez eskuratua.

Funtzioa

Hiztunak bizi duen errealitateari esanahia emateko balio du.

Hizkuntza-ideologien inguruko eztabaidak

• Egozentrismo glotikoa
• Ekologismo glotikoa
• Hizkuntza abertzaletasuna
• Hizkuntza darwinismoa
• Hizkuntza liberalismoa
• Hizkuntza plurilismoa
• Ideologia ekolinguistikoa

Hizkuntzaren Aldakortasuna

Hizkuntza aldakorra da. Historian zehar eboluzionatu du (diakronia).

Aldaera Motak

• Soziolektoa: Gizarte talde batean erabiltzen diren aldaerak (adina, lanbidea).
• Idiolektoa: Norbanakoaren estiloa. Gauza bera beste modu batez esatea.
• Dialektoa: Lurraldeko hizkera.
• Estandarra: Formala.

Aldagarritasun Linguistikoak

• Morfologia
• Lexikoa
• Sintaktikoa

Aldagai Sozialak

• Sexua
• Adina
• Generoa

Testu-motak eta Komunikazio-helburuak

H.K.: Helburu Komunikatiboak

E.K.: Ezaugarri Komunikatiboak

Azalpen-testua

• Gai jakin bati buruzko azalpen objektiboak.
• Helburua: Hartzailearen jakintza-egoera aldatzea.
• H.K.: Laburtu, definitu, azaldu.
• E.K.: Igorlea, hartzailea.

Argudio-testua

• Idazleak bere iritzia eta jarrera aurkeztu eta defendatzen ditu argudioen bidez.
• Beharrezkoa da jakintza izatea.
• H.K.: Azaldu, argudiatu, demostratu, laburtu.
• E.K.: Arrazoiak ulergarri azaldu, ideia propioak, kontra-argudioetatik atera.

Narrazio-testua

• Kausazko eta denborazko segida duten gertakizunak osatu.
• Adibidez: ipuinak, berriak.
• H.K.: Pertsonaiak deskribatu, gertakizuna azaldu, subjektiboki argudiatu, istorioa laburtu.

Deskribapen-testua

• Kualitateak, ekintzak, ezaugarriak: propietateak, zerrendatu, antolatu.
• H.K.: Definitu, laburtu, deskribatu.
• E.K.: Banatu, konparatu, garrantzitsuena identifikatu, testua argi eta koherente sortu.

Instrukzio-testua

• Helburua: Pausoz pauso norbaiti zerbait erakustea, gidatzea.
• H.K.: Pausoka definitu, prozesua nola deskribatu.