Laura

JOAKIN COSTA KOK:joakin costa idatzi;lehen mailako testu publikoa eta errestaurazioaren
sistema politikoari egiten dio kritika. IN:1paragrafoan*Costak sistema politikoaren osagaiak
 deskribatzen ditu:*OLIGARKIA:botere politikoa eta ekonomikoa zuen gutxiengo batek
osaturiko taldea*JAUNTXOAK:eremu zehatz batean botere handia zuten pertsonak ziren
*GOBERNADORE ZIBILAK:gobernuak probintzia bakoitzean izendatzen zituen kargu
politikoak ziren eta gobernuaren aginteak probintzietan indarrean ezartzea gobernadore
zibilei zegokien.|2*oligarkia eta jauntxoak alderditan banatuta zeudela adierazten du.
Hauek duten boterea kritikatzen du costak.Alderdi hauek botereak txandakatzen zituzten
|3*txandakatzeak faltsifikazioetan oinarrituta egon zen;Hauteskunde prozesua manipulatu
 egin zuten TH:1874an ezarritako sistema politikoa,Borboien berrezarkuntzaren
ondorioz,sistema canovista izenarekin ezagutzen da.Bi alderdien txandakatzea eta
hauteskunde prozesuaren kontrolean oinarritu zen,baina prozesua oso faltsifikatua zegoen.
1885ean,M.Cristina,sistema canavistaren egonkortasuna  ziurtatzeko itun bat sinatu zuen.
MCnak aurre egin behar arazo bati:1898hondamendia OND:costak salatzen zuen sistema
politikoa primoDR diktadurara arte iraun zuen.Egonkortasun politikoa eragin zuen|Buruzagi
 politiko belaunaldi berria ez zen gai izan politika aldatzeko|Hurrengo urteetan krisi
desberdinak sortu ziren|Errestaurazioaren sistemaren agorpenak ez zuen berrikuntza
 politikoa ekarriko,hauteskunde libre batzuen bidez,diktadura baizik,PDRrena. 

 

BATZOKIJAREN ESTATUTUAK KOK:testu honetan euskaldunen batzokijaren estatutuko
 hainbat artikulo ageri dira non Sabino Aranaren ideologian oinarritzen da. 1894ko
 maiatzaren 24an SAranak,Euskal Nazionalismoaren eta EAJren sortzaileak, idatzia eta
eduki politikoa izanik.Testu politikoa da eta lehen mailakoa. IN:testua batzokiaren
oinarriak zehazten ditu:*sabino elkartearen buru izango da(2)*erlijio katolikoa
euskaldunen erlijio ofiziala(1,2)*foruen defentsa(4)*jaungoikoa foruen gainetik eta
bananduta(5,6,7)*euskara hizkuntz ofiziala(4) TH:euskal nazionalismoaren sorrera
2faktoreengandik eman zen:*testuinguru ekonomiko sozialari begira industrializazio
ematen ari zen Bizkaian.Horrek 2gizarte talde berriak agertzea sortu zuen*testuinguru
 politikoari dagokionez karlismoak izandako porrota krisia sortuko du.Foruen abolizioa
 emango da.|Egoera hau ematen ari dela eta sabino aranak euskal nazionalismoan
oinarritutako elkartea sortzen du.Arraza eta hizkuntza ezaugarriak izanik elkartea JEL
leloan oinarritzen da:*jaungoikoa:katolizismoaren defentsa hasierako jarduera
politikoaren ardatza izan zen.Erlijioaren garrantzia idazki nazionalistetan agertzen zen
 Aranarentzat.*lagizarra:independentzia justifikatzeko Aranak erabiltzen duen
 arrazoietako bat da Euskal Herria beti izan dela independentea foruak
independentziarekin identifikatzen baitziren.Foruak berezko eskubideak dira eta
independentzia lortzea antzinako ohiturak berreskuratzea suposatzen du*jaungoikoa
eta lagizarra bereizketa definitzen du eta etorkizunean Elizaren eta Estatuaren arteko
 harremanak zehazten ditu: bi erakundeak separaturik egon dira eta Elizak ez du
 politikan parte hartuko.Hala ere, jaungoikoa lagizarraren gainetik jarriko da:estatua
katolizismoaren mendera jartzen da,estatuaren legeak beti Elizaren menpekoak dira.
KON:agiri hauek sabinok sortutako leloaren azalpena jasotzen du.Bertan bere
pentsaeraren oinarrizko printzipioak agertzen dira eta Sabinok sortzen du
EuskadiAlderdiJeltzarlea.Sabino hiltzean,EAJn barne tentsioak agertu ziren.

FedericoEchevarria Kok:FedeEcheva,Espainia-Alemania merkataritza itunaren
 kontrako mitin protestaren zatia da non protekzionismoaren aldeko argudioak
 ematen dira.Bilbon egin zen,1983ko abenduaren 9an,testu publiko eta politikoa,
1.mailakoa.Eduki ekonomiko eta politikoa.Euskal industriaren alde egiten duen
 protekzionismoaren defentsa agiria da.Espainia estatua Alemaniarekin sinatu
nahi duen merkataritza itunaren aurka da. IN:aduana zergak kentzea eta honek
ekarriko dituen ondorioak:*bizkaiko hondamendia*nazioari ere hondamendia egin
TH: berrezarkuntzaren garaian kokatzen da,Maria Kristinaren erregealdian.
Industrializazioak eraldaketa sakona ekarriko du eta Euskal Herrian garrantzi
handia izango du.Espainiako industria 2sektoretan oinarritu zen:Kataluinako
oihalgintza eta Bizkaiko burdingintza.|Bizkaiaren burdin mea oso ugaria zen;kalitate
handikoa, erraz erautsi al zena eta itsasotik hurbil.Labe garaietan oinarrituta zegoen
 meatzaritzaren ustiapenak utzitako kapitalari eta eskulan egari egoteari esker.|Testuan
 politiko protekzionistarekin jarraitzea proposatzen du.Horrela kanpoko produktuak
penintsulan sartzeko zerga garestiak ordaindu beharko ziren;Barne merkatariak
kanpoko konpetentzia murriztuko lukete.Baina Espainia-Alemania itunaren bidez
zergak kenduko ziren.|Horregatik,garai hartako burgesak eta oligarkiak eskatu zuten
 protekzionismoa.1891Canovasek jarritako muga zerga protekzionista Bizkaiko
industrializazioari mesede handia egin zion,hari esker,kanpoko konpetentziari aurre
egin ahal zion Espainiako burdingintza gune inportanteena Bizkaia bihurtuz.|Enpresari
Bizkaitarrek arrakasta handia izan zuten.Ituna,bertan behera gelditu zen. KON:industria
garapena oso handia izan arren XIX.mendearen bukaeran, Euskal industria ez zen gai
kanpo produktu merkeen konpetentziari aurre egiteko.Bizkaiko industria lege arantzelen
 menpe zegoen erabat garapena izateko.Protekzionismoari esker,Bizkaiko industrializazioa,
XX.mende bukaeran,Espainiako kontzentratuena izango zen.Burdingintzaz gain,
 ontzigintzan eta finantza sektorean garatuko ziren.

LUCHA DE CLASES KOK:astekariko artikuluak grebara deitzen du meatzeko
langileei gobernuak derrigorrezko dendak eta barrakoiak desagertzeko
eskakizuna betetzen ez badu. Egile kolektiboa dauka eta Bizkaiko langileei
zuzenduta dago.1896ko maiatzaren 23an eginiko 1mailako testu publiko
 soziala da. IN:*Langile eskubideak aldarrikatu*derrigortasuna kendu
 ezean greba orokorra egingo da. TH: Bizkaian industrializazioa ematerakoan
 egitura sozioekonomikoa erabat aldatu zen.Izugarrizko langile klase sortu
 zen batbatean.Meatzarien eta industria langileez osatuta zegoen eta
bizimodu eta baldintza txarretan bizi ziren.Espezializatuak ez zeudenez,
soldatak apalak jasotzen zituzten lanaldi luzeak egin arren.Barrakoietan
bizitzen ziren eta ondorioz,higiene, elikadura eta etxebizitza baldintza
penagarrietan bizi ziren.|Sozialismoa hedaturik zegoela eta bizi baldintzak
hobetzen ez zirela ikustean greba orokorra konbokatu zen Bizkaian.Soldaten
 beherakada,prezioen igoera,lanaldi luzeak eta barrakoietan bizitzeko
obligazioaren aurka izan zen.Hortik aurrera,langileek aurrerapen handia egin
 zuten aurretik bizitzen ziren baldintzekin konparatuta. KON:testu honetan
,gobernuak ez du betetzen esaten duena nahiz eta legeak egon.Horregatik,
sindikatuak haien jokaera kritikatu behar dute eta gogorarazi behar diete
zein den haien benetako eginkizuna.Grebak eta langileen errebindikazioak
 izan dituzten garrantzia gure gizartean eta historian azpimarratzen
du testu honek.