Liberalismo Ekonomikoa eta Kapitalismoaren Garaipena

Industria Iraultzari esker, ekonomia mugatutik eta merkantilistatik ekonomia liberalera pasatu zen. Haren funtzionamendua liberalismo ekonomikoko teorietan oinarritzen da, eta aldaketa sakonak ekarri zituen gizartean eta ekonomian.

Liberalismo Ekonomikoaren Ezaugarriak

Liberalismo ekonomikoak hiru printzipio nagusi zituen:

• Jabetza pribatua, askea eta mugarik gabea.
• Enpresa askea, eskulanaren kontratazio askea eta ekoizpen-sistemaren erregulazio askea, estatuaren esku-hartzerik gabe.
• Merkatu askea, etekinak eta eskaintzaren eta eskariaren legeak soilik erregulatua, hau da, merkatuak berak (librekanbismoa).

Oinarri Teorikoak eta Pentsalari Nagusiak

Liberalismo klasikoaren teoriko nagusia Adam Smith izan zen. Haren lan nagusia, Nazioen aberastasunaren izaerari eta zergatiei buruzko saiakera, ideia berritzaileak azaldu zituen:

• Bere iritziz, banakoaren interesak bultzatzen du pertsona ekonomian parte hartzera. Doktrina horrek ekimen pribatua hobesten du estatuaren aurrean. Estatuak justiziari eustera, lurraldea defendatzera eta ekimen pribatuak egiten ez zituen ekintzak egitera mugatu behar zuen.
• Smithek zioen aberastasuna gizakiaren lanetik zetorrela, eta ez metal preziatuak eta lurrak metatzetik.

Gainera, Adam Smithek lanaren banaketa teknikoaren ondoriozko produktibitatearen igoera aztertu zuen.

Beste Pentsalari Garrantzitsu Batzuk

• Thomas Robert Malthusen ikuspegitik, liberalismo ezkorrago bat sortu zen.
• David Ricardok librekanbismoaren abantailak eta lanaren nazioarteko banaketa defendatu zituen. Bere ustez, nekazaritzarako produktuen zirkulazioak askea izan behar zuen herrialdeen artean. Erresuma Batuan merkataritza hori legeek murriztu zuten 1846 arte.
• John Stuart Millek banakoaren ekimena, kapital-metaketa eta merkatu askea defendatu zituen. Estatuak ez zuen merkatuan parte hartu behar, ordea, partikularrak baino enpresaburu okerragoa baitzen.

Sistema Ekonomiko Kapitalista: Industria Iraultzaren Garaipena

Sistema ekonomiko kapitalistaren erabateko garaipena izan zen Industria Iraultza. Ekonomiaren aldaketek gizarte-aldaketa iraultzaileak ekarri zituzten:

• Nekazaritzan oinarritutako gizartetik industrian oinarritutako gizartera pasatu zen, hiri-garapen handiarekin.
• Jatorri juridikoko pribilegioak zituen gizarte estamentaletik aberastasunean oinarritutako klase-gizartera pasatu zen.
• Hazkunde ekonomikoa eta industrializazioa parez pare zihoazen. XIX. mendean zehar, herrialde askoren ongizate ekonomiko orokorra hazi egin zen. Zenbait talderen bizi-baldintzak, industriako langileenak kasu, okertu egin ziren.