Lotura Kimikoak: Motak, Ezaugarriak eta Ereduak
Clasificado en Química
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 6,06 KB
Lotura Kimikoak: Motak, Ezaugarriak eta Ereduak
Lewisen Egiturak eta Molekulen Geometria
Lewisen egiturak atomoen arteko loturak nola ematen diren adierazten du, baina ez ordea zelako geometria izango duen molekula batek.
Molekulen geometria aztertzeko, balentzia-mailako elektroi bikoteen aldarapen-metodoan (BMEBA) oinarritu behar dugu; elektroi lotzaile eta e- lotzaileen arteko aldarapen indarrak ahalik eta gutxien izateko, atomo zentralaren inguruan kokatzen dira ahalik eta urrunen. Aldarapenaren ordena: bikote ez-lotzaile - bikote ez-lotzaile > bikote ez-lotzaile - bikote lotzaile > bikote lotzaile - bikote lotzaile.
Atomo Zentralak Elektroi-Bikote Lotzaileak Soil
Atomo zentralek elektroi-bikote lotzaileak baino ez dituztenean, e- lotzaileen arteko aldarapen indarrak gutxitzeko aukerarik onena geometria (lineala, tetraedrikoa, trigonala laua,...) izatea izango litzateke, loturen arteko angelua (180º, 120º...-koa) izanik. Molekula lineala, tetraedrikoa, trigonala laua... izango da.
Adibidea: Lotzaile eta Ez-Lotzaileak (AX2E2)
- Geometria: Atomo zentralak bi bikote lotzaile eta beste bi ez-lotzaile dauzka. Beraz, bikoteen arteko aldarapen indarrak gutxitzeko erarik onena geometria tetraedrikoa izango litzateke, non fluor atomoek erpin bana okupatuko luketen eta bikote ez-lotzaileak erpin banatara zuzenduta egongo liratekeen (bikote elektronikoen banaketa). Hau dela eta, molekularen geometria angeluarra izango da.
- Lotura-angelua: Bikote ez-lotzaileen eraginez, F-O-F angelua 109º baino txikiagoa izango da.
Polaritatea
Lotura batean parte hartzen duten elementuek elektronegatibotasun ezberdina izanez gero, lotura horretan partekatutako elektroiak elektronegatiboagoa den atomotik gertuago kokatzen dira. Hori dela eta, lotura horretan karga-dentsitateak agertzen dira (ez dira benetazko kargak), dipolo bat agertuz. Loturan momentu dipolar bat agertuko da, elektronegatiboena denerantz abiatuta (µ≠0).
Sare-Energia (U)
Ioien kargarekiko zuzenki proportzionala eta ioien tamainarekiko alderantzizko proportzionala da. Zenbat eta negatiboagoa izan sare-energia, hainbat eta egonkorragoa da konposatua.
Lotura Motak
Lotura Ionikoa (Ez-Metal + Metal)
Ioi positiboen eta ioi negatiboen arteko indar elektrostatikoek sorrarazten duten elkarketa da. Elkarketa horren ondorioz, konposatua agertzen da, sare kristalino ionikoz osatua. Gogorrak, fusio-puntu altua (600-3000 ºC), ez-eroaleak. Adibidez: NaCl, Ca(NO3)2, K2SO4, CuSO4.
Lotura Kobalentea (Ez-Metal + Ez-Metal)
Bi atomok elektroi bikote bat edo gehiago partekatzen dutenean eratzen da, elkartzeko. Bi mota bereizten dira:
- Molekularrak: Van der Waals-en indarrak, hidrogeno-lotura; oso bigunak, fusio-puntu baxua (-272 ºC-tik 400 ºC-ra); ez-eroaleak; adibidez: O2, H2O, CO2, C4H10, S8.
- Atomikoak: Lotura kobalentea, oso gogorrak, fusio-puntu oso altuak (1200 ºC-tik 3600 ºC-ra), ez-eroaleak, adibidez: C, B, SiC, SiO2, BN.
Lotura Metalikoa (Metal + Metal)
Metalen atomoen artean diharduen elkarketa-indarra da. Horrexek ematen dizkie sare kristalinoei beren egonkortasuna eta propietateak. Bigunetik oso gogorrerainokoak, fusio-puntu tarte oso zabala (-39 ºC-tik 3400 ºC-ra), eroale onak, adibidez: Zn, Na, Fe, Ag, Os.
Born-Haber Zikloa
Konposatu ionikoen sare-energia zeharka kalkulatu daiteke, Born-Haber zikloa aplikatuz. Prozesu termodinamiko ziklikoa da, eta haren oinarria den hipotesiaren arabera, konposatu ioniko berbera bi bide edo prozesu desberdinen bitartez lor daiteke.
Lotura Parametroak
Lotura kobalenteak berezkoak dituen ezaugarri batzuei lotura parametroak deritze, eta honako hauek dira: loturaren energia, luzera, angelua eta polaritatea.
- Lotura-energia edo lotura-entalpia: Gas-egoeran dauden mol bat molekula atomotan disoziatzen gertatzen den entalpia-aldakuntza da.
- Lotura-luzera: Lotura kobalentez elkartutako bi atomoren nukleoen arteko distantzia da.
- Lotura-angelua: Nukleo atomikoetatik pasatzen diren zuzenek edo lotura-norabideek eratzen duten angelua da.
- Lotura kobalente apolarra: Elektroiak berdin banatzen dira bi atomoren artean, eta dentsitate elektronikoa, beraz, simetrikoa da bi nukleoekiko.
- Lotura kobalente polarra: Bi atomoetako bat bestea baino elektronegatiboagoa da, eta horrenbestez, beregana erakartzen du partekatzen duten karga elektronikoa.
Lotura Metalikoaren Ereduak
Metalen egiturak eta propietateak azaltzeko, lotura metalikoaren hiru eredu proposatu dira: hodei elektronikoaren eredua, lotura kobalente deslekutuaren eredua eta banden eredua.
- Hodei elektronikoaren eredua: Balentzia-elektroiak ioien arteko hutsuneetan zehar higi daitezke; elektroi horiek hodei elektronikoa osatzen dute.
- Lotura kobalente deslekutuaren eredua: Lotura metalikoa lotura kobalentearen kasu berezia da, atomo metaliko bakoitza gelaxka batean baitago, inguruan beste atomo batzuk dituelarik, erpinetan kokatuta. Atomo zentralak elektroi bat jartzen du, eta inguruko atomo bakoitzak bere elektroia partekatzen du alboko gelaxka guztiekin.
- Banda eredua: Balentzia-bandetan oinarritzen da. Balentzia-banda horiek zenbateraino dauden beteta, eta haien artean zenbateko energia-aldea dagoen, metalak hiru multzo edo motatan sailka daitezke: eroaleak, erdieroaleak eta isolatzaileak.
Molekula Arteko Indarrak
Loturak molekulen barruan diharduten indarrak dira, hau da, indar intramolekularrak. Baina badira molekulen arteko elkarrekintzak ere: molekula arteko indarrak edo indar intermolekularrak. Molekula arteko indarrak esaten zaie substantzia kobalenteen molekulen artean diharduten erakarpen-indarrei. Molekula arteko indarrak bi eratakoak izan daitezke: Van der Waals-en indarrak edo hidrogeno-loturak.