Lurraren Egitura eta Dinamika

Bolkanismoa

Sumendiek urtutako harriak isurtzen dituzte lurrazalera.

Lurrikara

Lurraren gainazalaren mugimendu bortitz eta laburrak dira.

Kontinenteen Higidura

Lurraren mantuko konbekzio-higidurek eragiten dute.

Mendien Sorrera

Bi modutan sortzen dira: lurraren gainazaleko materialak tolesten direnean, eta sumendien eraginaren ondorioz.

Lurrazala

Kanpoko partea da, harritsua, hotza eta zurruna.

• Kontinentala

  Kontinenteak osatzen ditu. Granitoa gehi harri metamorfikoak eta sedimentarioak ditu. 35-70 km-ko lodiera du.

• Ozeanikoa

  Ozeanoen azpikoa da (hondoak). Basaltoa gehi harri magmatikoa ditu. 10 km-ko lodiera du.

Mantua

Konposizio homogeneoa du, lurrazalaren azpian dago, 2900 km-ko sakoneraraino.

• Goi Mantua

• Behe Mantua

Nukleoa

Barruko geruza da, burdina eta nikela ditu. 6371 km-ko sakoneraraino iristen da.

• Kanpo Nukleoa (Likidoa)

• Barne Nukleoa (Solidoa)

Litosfera

Goi-mantuaren kanpoaldeko zatia da, lurrazalera sendo lotuta dagoena, litosfera osatuz.

• Kontinentala

  Azal kontinentalak eta goi-mantuaren zati batek osatzen dute. 50-200 km inguru ditu.

• Ozeanikoa

  Azal ozeanikoak eta goi-mantuaren zati batek osatzen dute. 50-60 km inguru ditu.

Plaka Litosferikoak

Litosfera zati handitan apurtuta dago. Zati horiek plaka litosferikoak dira.

Plaka Litosferikoen Higidura

Mantuan gertatzen den dinamikaren ondorioz, hiru modutara higitzen dira:

1. Talka eginez (Higidura Konbergentea)

   Talka egiten dutenean, lodiena eta pisutsuena arinenaren azpian sartzen dira.

2. Urruntuz (Higidura Dibergentea)

   Bi plaka elkarrengandik urruntzen direnean, plaka horien artean zegoen mantua urtu egiten da.

3. Irristatuz (Ebakidura Higidura)

   Hori gertatzen denean, plakak horizontalean higitzen dira.

Erupzio Zutabeak

Gasez eta sumendi-errautsez osatuta daude.

Gasak

Bortizki irten daitezke eta batzuetan leherketak eragiten dituzte.

Kraterrak

Tximinia eta kanpoaldea lotzen ditu.

Ganbera Magmatikoa

Magma metatzen da.

Kono Bolkanikoa

Piroklasto-geruzaz eta laba-koladaz osatuta dago.

Produktu Bolkaniko Motak

• Gasak

  Ugarienak karbono dioxidoa eta ur-lurruna dira. Beste gas batzuk ere kanporatzen dira: sufrea, kloroa, karbono monoxidoa.

• Likidoak

  Tenperaturak gora egin ahala, laba bigundu egiten da.

• Solidoak

  Airera jaurtitako harri-zatiei piroklasto deitzen diegu.

  • Bonba Bolkanikoak

    Handiak izaten dira. Txikienak zentimetro gutxikoak eta handienak metro bat baino gehiagokoak.

  • Lapilliak

    Legarraren neurria izaten dute.

  • Errauts Bolkanikoa

    Hondar lodiaren neurria izaten du.