Lurzoruen Sailkapena, Sedimentazioa eta Diagenesia

Lurzoru Motak

• Podzola

  Klima heze eta hotzetan, ia lurrunketarik ez dagoenez, infiltrazioa da nagusi. A horizonteak gatz gutxi du eta garbiketa prozesu handia jasaten du, kolore grisa hartuz.

• Lurzoru Arreak

  Urtaro markatuetako klimetan, uraren fluxua aldakorra denean, A eta B horizonteak ez dira ondo bereizten.

• Kalitxea

  Klima oso bero eta idorretan, igoera kapilarra da nagusi, eta horrek gatzezko edo karezko 0/A horizontea sortzen du.

• Lurzoru Arrokatsuak

  Gutxi eraldatutako lurzoru hareatsu edo buztintsuak dira. Horizonteak ez dira bereizten, eta azpian arroka ama dago.

Ingurune Sedimentario Motak

Kontinentalak

• Ibaietakoak: Ibaietan sedimentuak jalkitzen diren ingurunea.
• Alubialak: Erreka sedimentuak jalkitzen dituen tokia.
• Aintziretakoak: Ur gezako aintziretan sortutakoak.
• Glaziarrak: Izotzak garraiatutako sedimentuak pilatzen diren lekua.
• Eolikoak: Haizeak garraiatutako material pilaketa eremua.

Trantsiziokoak

• Hondartzak: Kostan olatuek harearen pilaketa eragiten duten guneak.
• Deltak: Ibaia bokalean utzitako harea eta limo pilaketa.
• Estuarioak: Ibai bokale zabalak.
• Padurak eta Albuferak: Kostako aintzirak.

Itsasokoak

• Plataforma Kontinentalak: Urpean dagoen kontinente eremua, sedimentazio handia duena.
• Arrezifeak: Izaki bizidunen eskeletoak metatuz sortutako egiturak.
• Ezponda Kontinentalak: Plataforma kontinentala eta eremu abisala lotzen dituen malda.
• Abisalak: Hondo ozeaniko zabalak, sedimentu gutxi dituztenak.

Diagenesi Faseak

1. Sedimentazioa Arro Sedimentarioetan

   Sedimentuak pilatzearen ondorioz:

   • O₂ kontsumitu eta CO₂ sortzen duten deskonposatzaileen jarduera handia da.
   • Ingurunea erreduzitzailea (O₂ faltan) eta azidoa (CO₂ disolbatuta) bihurtzen da.

2. Partikulak Trinkotzea

   Sedimentuak pilatzean, presioa handitzen da, porositatea txikituz eta poroetako ura kanporatuz.

   Ondorioak:

   • Porositatea galtzen da.
   • Materialaren dentsitatea handitzen da.

3. Zementazioa

   Poroen arteko urak disolbatuta daramatzan materialak hauspeatu eta poroak betetzen ditu.

   Ondorioak:

   • Zatiak kontsolidatzen dira.
   • Hondakin organikoak fosilizatzen dira.

4. Arroka Sedimentarioetako Mineralen Arteko Erreakzioak

   Presio eta tenperatura baldintza berrien ondoriozko prozesuak:

   • Mineralak disolbatu.
   • Mineral batzuek beste batzuez ordezkatu.
   • Arrokaren kristalen tamaina handitu (birkristalizazioa).

   Ondorioak:

   • Mineral berriak sortzen dira.
   • Mineralen kristal-egitura aldatzen da.

Jatorri Sedimentarioko Mineral Hobiak

• Gatz Hobiak

  Lurrunketa-arroetan sortzen dira. Lurrunketa handiaren ondorioz, urak sulfatoz eta kloruroz gainaseta egiten du, eta hauek prezipitatu egiten dira. Itsasoko eta trantsizioko sedimentazio-arroetan aurkitzen dira, ur-sakonera txikikoak izan ohi direlarik. Adibideak: gatzak eta igeltsuak.

• Placer Hobiak

  Ibaietako ingurune sedimentarioetan aurkitzen dira. Korronteek energia galdu ahala, mineral dentsoenak jalkitzen eta metatzen dira. Meteorizazio mekanikoaren eraginez hausten ez diren mineralak izaten dira. Adibideak: urrea, zilarra, diamantea.

• Alterazio Hobiak

  Arroken meteorizazioz sortuak dira. Metal oxido eta hidroxidoak sortzen dira. Adibidea: burdina.