Makroekonomiaren Oinarrizko Kontzeptuak eta Definizioak

BPG: Barne Produktu Gordina

Herrialde batek denbora-aldi jakin batean (urtebetean) ekoizten dituen azken ondasun eta zerbitzuen balioa da, dirutan neurtua.

Kontabilitate Nazionala

Herrialde baten barnean aldi jakin batean egiten diren ekonomia-jarduerei buruzko informazioa jaso eta jakinarazten duten adierazleen multzoa da.

Makromagnitudeak

Faktore Kostuaren Araberako Nazio Produktu Gordina (NPGg)

Herrialdearen BPGg da, atzerriko enpresek barruan ekoitzitakoa kentzen baitu (AFE) eta enpresa nazionalek kanpoan ekoitzitakoa gehitzen (FNE).

Errenta Pertsonal Erabilgarria (EPE)

Familiek irabazten dutena eta benetan eskuragarri dutena ez da berdina, estatuaren birbanatzeko esku-hartzearen ondorioz: zerga zuzenak, enpresen banatu gabeko etekinak, Gizarte Segurantzako kotizazioak eta estatuaren transferentziak (adibidez, pentsioak, laguntzak).

BPG Erreala

BPG nominal deflaktatua da (balioa kentzea, aurreko urteko BPG oraingoarekin konparatu ahal izateko).

BPGaren Mugak eta Arazoak

1. Ezkutuko ekonomia (ez ditu kontuan hartzen ekonomia batek ekoitzitako azken ondasun eta zerbitzu guztiak).
2. Ondasunen eta zerbitzuen trukeak erabiltzen ez diren jarduerak.
3. Kanpo-eraginak ez ditu adierazten.
4. Ez du neurtzen aberastasuna biztanleen artean nola banatzen den.
5. Ez du neurtzen ekoitzitako ondasun eta zerbitzuen kalitatea.

Eskari Agregatua eta Haren Kurba

Prezioen batez besteko maila jakin bat izanik, familiek, enpresek eta sektore publikoak ekonomia horretan egiten duten gastu osoari deritzo, esportazioen saldo garbia ere kontuan hartuta.

Eskaintza Agregatua

Enpresek batez besteko prezio eta ekoizpen-kostu jakin batzuetan saltzeko prest leudekeen ekoizpen-kantitatea.

Kontsumoa

• Ondasun iraunkorrak: telebista, automobila.
• Ondasun galkorrak: elikagaiak, jantziak, botilak.
• Zerbitzuak: garraioa, hezkuntza, komunikazioa, osasungintza.

Inbertsioa

Momentuko gozamen bati uko egitea da, etorkizunean errentagarritasun bat lortuko den itxaropenarekin. Bi mota bereizten ditugu: enpresek kapital-ondasunetan egiten dutena (eraikuntzak, makineria, patenteak...) eta finantza-produktuetan egiten dena (akzioak, bonuak, altxor-letrak...).

Kontsumitzeko Joera Marjinala (KJM)

Pertsonek errenta handiagoa dutenean zenbat ondasun eta zerbitzu gehiago kontsumitzen dituzten neurtzen du.

Hasierako Inbertsioa

Inbertsioa handitzean ekonomiak oro har izaten duen errenta-hazkundeari deritzo.

Aurrezkia (Familien Aurrezkia)

Errenta erabilgarritik kontsumitzen ez den zatia da, eta, beraz, aurrezkia errenta erabilgarria ken kontsumoa da.

Mirari Ekonomikoa

Normalean kanpoko ekonomia-hazkundea dakarten prozesuei esaten zaie.

Aurrezteko Joera Marjinala (AJM)

Kontsumitzen ez dena aurreztu egiten denez, pertsonek errenta-unitate gehigarri bat dutenean aurrezten duten kantitate osagarria da.

Zerga Politika

Sektore publikoak sarrera publikoak bilduz eta birbanatuz egiten duen jarduketari deritzo, Estatuak finkatutako helburuak lortzeko.

Egonkortzaile Automatikoak

• Zerga proportzionalak: Zerga-tasa berdina. Sozietateen gaineko zerga eta BEZa dira zerga proportzionalak.
• Zerga progresiboak: Zerga-tasa igotzen da, errenta-mailak gora egin ahala.
• Gizarte kotizazioak: Langileek eta enpresek egiten dituzten ekarpenak dira.
• Langabezia-prestazioak: Diru-laguntzak dira (langabezia-egoeran dagoen gizartearentzat).

Zerga Politika Motak

• Hedatzailea: Gastu publikoa ⬆, errenta ⬆, kontsumoa ⬆, inbertsioa ⬆, eskari agregatua ⬆, ekoizpena ⬆, enplegua ⬆, prezioak ⬆, zor publikoa ⬆, BAINA ZERGAK ⬇.
• Murriztailea: Aurrekoaren guztiz kontrakoa, dena beherantz, zergak ⬆.

Estatuko Aurrekontu Orokorra

Herrialde batek estatuaren jarduketen, planen eta finantziazio-iturrien arabera egiten dituen gastu eta sarrera aurreikuspenak dira.

Errentaren Birbanaketa

Estatuak, ekitate-printzipioa oinarri hartuta, merkatuak aurretik ahalmen ekonomiko handiko herritarrei esleitutako funtsak birbanatzeko egiten duen prozesua da.

Sarrera Publikoak

Gizarte kotizazioak, enpleguaren eta pertsonen izenean egindako ordainketak (osasungintza, erretiro-pentsioak, bajak ordaintzeko, etab.). Horretarako egiten dugu kontribuzioa.

Espainiako Ongizate Estatuaren Finantziazioa

1. Zerga-sistema ez-eraginkorra: Jatetxeek eta luxuzko hotelek %10eko BEZa dute, eta beste batzuek %21ekoa.
2. Presio fiskal txiki samarra: Europan baino gutxiago zergapetzen da.
3. Ezkutuko ekonomia: Gastu publikoak finantzatzeko diru-sarreren galera handia dakar.
4. Nazioarteko zerga-ihesa: Enpresa handiek hemen saltzen dute, baina Espainiako zergarik ez dute ordaintzen.
5. Arriskuan dagoen pentsio-sistema: Prestazioak murriztea da aukera 'onena'.

Aurrekontu Saldoa

Defizit publikoa jasotako sarrerak baino gehiago gastatzean sortzen da, eta oro har zirkulazioan dagoen diru-kantitatea handitzea dakar, ekoizpen- eta enplegu-mailak igotzeko helburuarekin.

Dirua

Oro har onartutako truke-bitarteko edo ordainketa eta kobrantza-bitartekoa da. Hiru funtzio nagusi ditu:

• Truke-bitartekoa
• Kontu-unitate komuna
• Balio-gordailua

Diru Motak

Hau da diru fiduziarioaren oinarria: pertsonok hura oro har onartutako truke-bitartekotzat erabili ahal izango dugulako konfiantza.

• Legezko dirua
• Banku-dirua
• Beste aktibo likido batzuk