Materialismo Historikoa eta Iraultza Marxen Pentsamenduan

Materialismo Historikoa

Materialismo historikoa historiaren zientzia marxista da. Materiaren bidez historiaz egiten den interpretazioa da, prozesu dialektiko baten bidez. Ondasun materialen produkzio-sistema da hori. Hegelek "ideia" dioen lekuan "materia" jartzen du Marxek. Marxen materialismoa gizakiaren baieztapena da historiaren protagonista gisa.

Oinarrizko Kontzeptuak

• Gizakiak naturari bere ondasunak ateratzen dizkio, eta gizakiek ondasun materialak ekoizten eta trukatzen dizkiote elkarri, beren behar materialak ase ahal izateko. Horri bizitzaren ekoizpen soziala deritzo.
• Harreman horiek ideologia eta estatuaren egitura juridiko-politikoak sortzen dituzte (gainegitura). Beraz, materialismo dialektikoa eta historikoa da.

Idealismoaren Kritika

Idealisten ustez, berriz, harreman ideologikoak dira erlazio ekonomiko eta sozial mota bat sortzen dutenak. Idealismoa zapalketa-erregimen horren sostengu bihurtzen da, legitimatzailea baita. Gauzen interpretazio idealista onartzen baita, aldatzeko asmorik gabe.

Materialismo historikoaren esanahia hau da: giza historia baldintzatzen duena ez da espiritua (Hegel), produkzio-harreman ekonomikoak baizik. «Ez da gizakiaren kontzientzia bere izaera determinatzen duena, izaera soziala da bere kontzientzia determinatzen duena».

Azpiegitura eta Gainegitura

Marxek ez zuen inoiz esan munduan existitzen den guztia materia hutsa denik. Produkzioa, zabalkundea, trukea eta ondasun-kontsumoa mentalitate hau edo hura garatzeko oinarri direla esan zuen. Gizartearen garapen osoa ekonomiaren bidez azaltzen da, ondasun materialen produkzioaren bitartez, hau da, azpiegituraren bidez. Gertakari historikoak erabakitzen dituztenak ez dira ez politikako pertsonaia handiak, ez espiritua, ezta jainko kristaua ere. Izatez, edozein antolakuntza sozialen oinarria produkzioa da, eta horren bidez azaltzen da historia osoa. Gainegitura, beraz, (ideia, sinesmen, instituzio eta arau multzoa) azpiegiturari erantsitako zerbait da. Egitura ekonomikoak iraunarazten ditu, muntaia juridiko-ideologiko-erlijiosoarekin justifikatuta. Azpiegitura mailan produkzio-harremanak aldatzen badira, gainegitura aldatzea ere eskatzen du.

Klase Borroka

Marxen ustez, historiaren motorra giza klaseen arteko borroka da. Historia zientifikoki ikusi beharra dago; eta horretarako, prozesu dialektiko gisa hartu behar da, hau da, egitura ekonomikoan gertatzen diren kontraesan gisa. Aurkaritza horiek borrokaren bidez baino ezin dira gainditu, dialektikak kontrario baten deuseztapena inplikatzen baitu. Borroka beharrezko bitartekotza da aurrerapen historikoa egon dadin. Klase-borroka horren bidez, klaserik gabeko gizarterako bidea egiten da. Materialismo historikoa materiaren bidez historiaz egiten den interpretazioa da, zehatzago, ondasun materialen produkzioaren bidez egiten den ikuskera.

Iraultza: Askapenerako Bidea

Kapitalaren Azterketa

Gizakiari duintasuna itzultzeko ekonomiaren ikerketa sakona egiten du Marxek. Ikerketa hori Kapitala deritzon bere obra da. Lan hori, kritika ez ezik, ekonomiazko azalpen teknikoa eta gizakiaren askapenaren aurka doazen gizarte-egitura ekonomikoen kritika ere bada. Sistema kapitalistak dakarrena da langilea salgai edo merkantzia bihurtzea.

Marxen ustez, hiru elementuk eragiten dute egoera hori:

• Makinaren agerpena.
• Merkatuaren legeak. Eskaintza eta eskariaren legeak produkzio-kostuak murriztea dakar.
• Produkzio-baliabideen jabetza pribatua. Langileari ez zaio geratzen bere lan-indarra baino.

Kapitalismoaren Kontraesanak

Ekonomiaren legeak eta jabetza pribatua aldatzea beharrezkoa da, baita gizakien zerbitzura jartzea ere. Kapitalismoak, lehiakortasunaren ondorioz, ekoizpen handiak egitera behartu eta sistemaren beraren iraupena ere arriskuan jartzen zuen. Etekinaren bilatze horrek dakarrena da gero eta kapital gehiago inbertitzea makinatan, lanegunetako ordutegiak luzatzea, langile kopurua mugatzea eta soldatak murriztea. Barne-kontraesan bat sortzen da: batetik, makinetako inbertsio-prozesuek kontsumo-prezioak igotzea dakar, baita etekina gero eta baxuagoa izatea ere. Bestalde, proletarioen pobretze etengabeak proletario horiek ekoizten dituzten salgaiak erosi ezin izatea eragiten du. Sistemak berak eragiten duen kinka larria gainditzeko, krisian sartzen dena sistema bera baita.

Krisi ekonomikoek frogatzen dute kapitalistek, sistemaren baitan kapitalista izaten jarraitu ahal izateko, langile-klasea pobretzeko prozesuan sakondu behar dutela.

Iraultza Proletarioa

Krisi-egoera horrek proletarioek beren egoeraz kontzientzia hartzea dakar.

Marxek berehalakotzat zuen klaserik gabeko gizartea eta alienazioak ezabatzea ekarriko zuen iraultza proletarioa.

Kondizio objektiboak gertatzen direnez, Marxek gizakia gizarte kapitalistatik gizarte sozialistara jauzi egiteko gertu dagoela uste du. Jauzi kualitatibo hori ezin gerta daiteke aurretik iraultzarik ez badago, gainegitura-mailan dauden instituzioen suntsitzea eragingo duen iraultzarik gertatu ezik.