A Música na Educación Infantil: Instrumentos, Orquestra e Audición

Os Instrumentos e a Orquestra

O conxunto de instrumentos que forman a orquestra preséntanse en familias de instrumentos. Atopamos as familias de percusión, de corda e de vento, aínda que as posibilidades de clasificación son máis variadas segundo o criterio que se aplique. Algúns instrumentos serán de uso habitual na aula de música, mentres que outros dificilmente se atoparán nela. Ao realizar as audicións, convén que antes de representalas se acompañen cunha ficha, fotografía e unha biografía adaptada para a educación infantil do compositor.

Clasificación dos Instrumentos Musicais

• Segundo a forma de tocalos: percutindo ou golpeando, axitándoos, fregando ou pincando as cordas.
• Segundo o material en que están feitos: de membrana, de metal, de madeira ou de corda.

Familia de Percusión

Formada polos instrumentos que, como se mencionou anteriormente, producen sons pola acción de golpear ou axitar. Pódense clasificar en: percusión de placas, percusión pequena e sección de percusión. O primeiro encontro que o neno ten cos instrumentos é a nivel sensitivo e de exploración. Cando xa se investigou o son do instrumento, convén ensinarlle a técnica adecuada para tocar os instrumentos e explicarlle con claridade as normas.

Familia de Corda

Pódese diferenciar entre:

• Corda Fregada

  Os instrumentos de corda fregada, como o violín, a viola, o violonchelo e o contrabaixo, son instrumentos de catro cordas que se tocan fregando as cordas cun arco.

• Corda Punteada

  Tócanse punteando cos dedos os instrumentos. Os máis destacados son: a guitarra e a arpa. (Exemplo: Concerto de Aranjuez de Joaquín Rodrigo).

• Corda Percutida

  O piano, aínda que se percute coas mans, posúe no seu interior uns martelos que, ao tocar as teclas cos dedos, golpean as cordas do piano.

O Achegamento do Neno aos Instrumentos

Durante o primeiro ano de vida, a educadora deberá deixar ao alcance dos nenos instrumentos ou obxectos sonoros a fin de que o pequeno se interese por eles e experimente novas posibilidades sonoras. É indispensable ter todo tipo de obxectos sonoros. É a etapa de descubrir e manipular todos os instrumentos co único obxectivo de xogar e atopar pracer nos sons que o neno executa. Irá descubrindo o son que producen os diferentes obxectos e instrumentos que ten na aula.

A educadora ha de estar moi atenta para evitar que o pequeno poña os instrumentos na boca ou golpee con eles a un compañeiro. A partir dos 18 meses, incorporaranse os instrumentos de percusión, pero esta vez si que a educadora marcará unhas pautas para tocalos. A educadora marcará as pautas de cando han de incorporar os instrumentos e cando han de permanecer en silencio.

Audición Musical na Educación Infantil

As audicións tamén son susceptibles de forma autónoma. Deste xeito, pódese facer referencia ás emocións ou os sentimentos que suscita unha música determinada: alegre, triste, enérxica... A audición musical tamén pode ser un medio para coñecer ao compositor. Hai músicos que é moi interesante que sexan escoitados na etapa infantil, xa que a súa música, tanto pola súa estrutura como pola súa melodía, achega aspectos emocionais e cognitivos que axudan ao neno no seu proceso evolutivo cara a un maior benestar. Neste sentido, cabería citar a Mozart, Bach ou Beethoven.

A Audición como Proceso de Relaxación

A relaxación a través da música é un aprendizaxe e ha de ser ensinada. Canto máis pronto se empece a traballar con ela, máis rápido se observarán os resultados. Os nenos deben colocarse en silencio nun ambiente con pouca luz e manter a postura estirados boca arriba, mentres tanto a educadora faralles masaxes seguindo o ritmo lento da música. É recomendable escoitar este tipo de audicións dúas veces ao día durante unha semana, sempre que se trate da mesma audición. Xunto coa audición da música, pódese axudar ao neno imaxinando escenas ou imaxes ou ben incorporando palabras. En resumo, a relaxación é unha técnica útil, xa que axudará a tranquilizar ao neno e a desenvolver nel mecanismos que posteriormente poderá aplicar noutros ámbitos da súa vida.

Audicións útiles:

• Ave María de Gounod
• Nocturno nº1 e Preludio nº7 de Chopin
• Yesterday dos Beatles

Audición e Desenvolvemento Emocional

A audición tamén contribúe a desenvolver a parte emocional do neno. A partir das audicións, pódese traballar como é a música: triste, alegre... Certas músicas máis melódicas pretenden crear un clima cálido de amizade ou tenrura. A canción de Eric Clapton, Tears in Heaven, é unha canción que proxecta sentimentos de tenrura e esperanza, e con ela pódese traballar o concepto de morte. Pódense traballar os sentimentos de tristeza e xeneralizalos a outras situacións. Outra audición que é posible traballar é o Concerto de Aranjuez de Joaquín Rodrigo.

A partir da audición tamén se poderán crear espazos de emocións. Ata se pode deseñar un taller que relacione o tipo de música e o estado emocional e que facilite o traballo destes conceptos. Este tipo de taller axudará ao pequeno a ir distinguindo os diferentes estados emocionais polos que vai pasando o seu pequeno ser. A partir dos 3 anos, poderemos falar destes sentimentos e identificar situacións que lles pasan a eles e como se atopan.