Musika Estiloak eta Garaiak: Romantizismotik Jazzera

Romantizismoa (1820-1900)

Romantizismoa 1820 eta 1900 artean garatu zen, jatorria Alemanian zuela. Sormen artistikoak, idazleek eta orkestrariek musikan eragin handia izan zuten. Musikari askoren bizitzan maitasun atsekabetuak, leku urrunetara egindako bidaiak eta literaturaren eragina agertzen ziren. Errealitatetik ihes egiten saiatzen ziren. Herri kulturan eta folklorean interes handia zegoen. Sentimenduak eta naturarekiko maitasuna islatu nahi ziren, inspirazioak gidatuta.

Musika Erromantikoaren Adibideak

Beethoven: 6. Sinfonia Pastorala, 4. Mugimendua ("Ekaitza")

Ekaitz bortitza irudikatzen da, horretarako musika-baliabideak erabiliz: trumoi-akordeak, haize-boladak eta euria, ekaitzaren haserrea eta intentsitatea adierazteko. Musika programatikoa da, istorio bat kontatzen duena.

Doinua

Motiboen garapena progresioen bidez egiten da. Lirikotasunetik ihes egiten du.

Erritmoa

Oso irregularra da, tentsioa adierazteko balio duena. Libreagoa da, rubatoak eta kintilloak erabiliz. Konplexua da, eta tempoan aldaketak ditu.

Harmonia

Tonala da. Akorde disonanteen erabilera nabarmena da. Kadentziak ekiditen dira. Eskala kromatikoak, akorde disonanteak eta progresio harmonikoak tentsioa areagotzeko erabiltzen dira. Aurreranzko mugimendua eta modulazioak/tonu-aldaketak daude.

Dinamika

Kontraste handiak daude: pianissimotik fortissimora (pp-ff). Dinamika aldaketa ugari ditu.

Tinbrea

Garrantzi handia du. Metalezko instrumentuen eta tinbalen garrantzia nabarmena da, tentsioa adierazteko.

Testura

Homofonikoa da hasieran. Bi plano mota daude: harizkoak eta haizezkoak.

Wagner: Walkiriak

Drama musikala da. Hasieran Walkirien sarrera bederatzi aldiz errepikatzen da.

Melodia

Melodia lirikoak ekiditen dira, erdi deklamatutako pasarteak erabiliz. Salto disonanteak ditu. Espresibitate handikoa da. Kadentziarik ez du, doinu luzeak baizik. Leitmotiv-aren erabilera nabarmena da.

Erritmoa

Erritmo aldaketa ugari ditu, kontraste handiekin. Konplexua eta irregularra da, espresibitatea areagotzeko.

Harmonia

Kromatismo ugari ditu, espresibitatea areagotzeko. Tonalitatetik urruntzen da.

Dinamika

Aldaketa handiak ditu, kontraste gogorrak (forte eta suave) erabiliz.

Tinbrea

Orkestra oso aberatsa da.

Tomás Bretón: La verbena de la Paloma

Zarzuela bat da; antzerki-musika generoa, non elkarrizketak eta musika nahasten diren.

Doinuak

Ahozko zatiak eta musika-zatiak tartekatzen dira. Izaera espainiarra eta alaia du. Bi zarzuela mota daude: zarzuela handia eta género chicoa. Kasu honetan, ekitaldi bakarreko género chico bat da.

Erritmoa

Habanera kontzertantea da, beraz, askeagoa eta irudi irregularrekoa.

Harmonia

Tonala da. Zarzuela honek egitura estrofikoa du; gizonezkoak estrofak hasten ditu eta emakumezkoek bukatzen. Une batean tentsio puntu bat du.

Rock Motak

• Protesta Abestia
• Country Rock
• Rock Psikodelikoa
• Glam Rock
• Rock Progresiboa
• Hard Rock
• Heavy Metal
• Disko Musika
• Reggae
• Punk
• House Musika
• Rap
• Hip Hop
• Grunge Estiloa
• Flamenkoa (Rockarekin lotura duena)
• Reggaeton (Rockarekin lotura duena)

Rockaren Aitzindariak eta Ezaugarriak

Rock-and-rollaren oinarrian 12 konpaseko bluesaren egitura dago. Aitzindari garrantzitsuak: Elvis Presley, Little Richard eta Jerry Lee Lewis. The Beatles eta The Rolling Stones bezalako taldeek ere eragin handia izan zuten.

Jazzaren Gakoak eta Estiloak

Lan Kantak / Work Songs

Esklaboek AEBetan a cappella abesten zituzten.

Espirituala / Gospel

Bluesaren aurrekoa da, balio kristauak ditu eta esklaboek sortu zuten.

Ragtime

Melodia sinkopatua eta baxu markatua ditu.

Blues

Musika-estilo herrikoia da.

Delta Blues

Mississippiko Deltan sortua.

Blue Note

Eskala pentatonikoan oinarritzen den nota berezia.

Eskala Pentatonikoa

Bluesa oinarritzen den eskala.

Gitarra eta Harmonika

Jatorrizko bluesean erabilitako instrumentuak.

Chicago Blues

AEBetako iparraldean garatua.

Soul

1960ko hamarkadan sortu zen, hainbat estilo nahastuz.

Funk

1970eko hamarkadan sortu zen, hainbat estilo nahastuz.

New Orleans Jazz

Jazzaren jatorria.

Dixieland

Inprobisazio kolektiboa du ezaugarri.

Swing Jazz

1920ko hamarkadaren amaieran sortu zen.

Big Band

15 musikari edo gehiagoz osatutako orkestra handia.

Bebop

Swingaren ondorengoa, 1940ko hamarkadan garatua.

Cool Jazz

Jazz mota bat, 1950eko hamarkadan garatua, estilo leuna eta tempo motela dituena.

Hard Bop

AEBetako ekialdeko kostaldean garatua.

Latin Jazz

Erritmo latinoen fusiotik sortua.

Bossa Nova

Samba eta jazza nahastuz sortutako estiloa.