Nerbio Sistema eta Burmuina: Funtzionamenduaren Gakoak

Gizakiaren jokabideek eta ezagutzek oinarri fisiologikoak dituzte. Bi sistema dituzte oinarri: nerbio-sistema eta sistema endokrinoa.

Nerbio-sistemaren eginkizuna funtsezkoa da bizitzeko, izaki bizidunari ezaugarriak ematen dizkion funtzio guztiak bertan bultzatzen, modulatzen eta koordinatzen baitira. Nerbio-sistemak bi funtzio garrantzitsu ditu:

• Gorputzaren erabateko funtzionamenduaren ardura.
• Ingurunearekin harremanetan jartzea.

Nerbio-sistema bi motatako zelulaz osatuta dago: zelula glialak eta neuronak.

Nerbio Sistema Zentrala (NZS)

Burmuineko eta bizkarrezurreko organoek osatzen dute. Gorputzaren zentro erregulatzaile gisa aritzen da eta funtzio integratzailea du. Organismotik kanpo zein barnean gertatzen diren aldaketak jasotzen ditu eta erantzunak sortzen ditu.

Nerbio Sistema Periferikoa (NSP)

Bi azpisistematan banatzen da:

Sistema Somatikoa

Gorputz osoan zehar dauden gongoilek eta nerbioek osatzen dute. Gongoilen eta nerbioen betebehar nagusia kanpoaldearekin harremanetan izatea da.

Sistema Autonomoa

Erraien jarduera erregulatzen duena da. Nerbio-sistema autonomoa oinarrizko hiru funtzioz baliatzen da:

• Gorputzeko muskuluen erlaxazioa.
• Barne-organoen estimulazioa.
• Sistema endokrinoaren hormona-jarioaren kontrola.

Azalera zimurra du, eta bere tolesturei esker garunaren azalera handitzen da. Burmuinak egitura konplexua du, eta haren zati bakoitzak bere funtzio espezifikoak ditu. Honako hauek bereizten ditugu:

• Bi emisferioak
• Lobuluak
• Garun-azala
• Burmuin-enborra
• Sistema linbikoa

Burmuina milaka milioi neuronak osatzen dute. Neurona bakoitzak 500 sinapsi inguru egiten ditu beste neurona batzuekin, eta neurona-zirkuitu konplexuak osatzen ditu.

Neuronen funtzio nagusia informazioa jaso eta gorputzeko beste leku batzuetara transmititzea da. Neurona nerbio-sistemaren oinarrizko unitate funtzionala da.

Neuronak ez dira birsortzen. Jaiotzean neurona kopuru zehatz batekin jaiotzen gara, eta horiek suntsitzen direnean betiko galtzen dira.

Axoia

Ondoko beste neurona batera edo efektore batera igortzen du nerbio-bulkada. Beraz, nerbio-korrontea dendritetatik sartu eta axoitik irteten da.

Dendrita

Dendritak asko dira eta txikiak dira; axoia, berriz, bakarra eta luzea da. Nerbio-bulkada dendritetatik hasten da, estimulu fisiko batek edo beste neurona batzuen estimuluek eraginda.