Normativización e Normalización do Galego

A Normativización do Galego

A variante estándar ou normativa é a que goza de maior prestixio social, empregada nos usos escritos e formais. No caso do galego, o proceso de construción desta variante comezou no século XIX, máis tarde que en linguas veciñas como o portugués ou o castelán (séculos XV e XVI).

A Normativización

A normativización implica a creación dun código formal, común e válido para toda a comunidade lingüística, que se concreta nunha ortografía, gramática e dicionario. É importante diferenciar:

• Normativa: Fixación dun código lingüístico por expertos e aprobado por organismos competentes.
• Estándar: Variedade resultante da aplicación da normativa. Non se limita á lingua escrita; existe un estándar oral e outro escrito.

Criterios para a Escolma do Estándar

Os criterios para seleccionar as formas que integran a variedade estándar son:

• Cuantitativo: Maior número de falantes ou extensión xeográfica.
• Prestixio social: Uso polas clases máis instruídas.
• Prestixio literario: Uso na literatura.
• Harmonía: Coas demais linguas románicas.
• Político-ideolóxico: No caso galego, a proximidade ou distancia do portugués e a diferenciación do castelán.

Tendencias Normativas na Historia do Galego

• Reintegracionista ou lusista: Defende a integración do galego na lusofonía por tradición lingüística e cultural. Considera que o contrario é converter o galego nunha variante do castelán. Propón unha reforma ortográfica, léxica e morfolóxica, tomando como referencia o portugués.
• Isolacionista: Considera que a historia separou suficientemente o galego e o portugués. Defende o galego como lingua autónoma, baseada no galego oral, depurado de interferencias do castelán.

Status e Situación da Lingua Galega

• Lingua propia de Galicia (Estatuto de Autonomía 1981): Recoñecemento como símbolo identitario e lingua orixinaria de Galicia.
• Lingua cooficial: Recoñecemento de dereitos administrativos e legais dos galegofalantes. É cooficial co castelán. Existe o dereito a usar o galego, pero non o deber de coñecelo.
• Lingua minorizada: Lingua limitada e discriminada no seu territorio, tanto nos usos como no prestixio. Tende a ser excluída dos usos institucionais.
• Lingua maioritaria: A pesar do conflito lingüístico, o galego foi historicamente a lingua maioritaria do pobo galego, especialmente a nivel oral. Esta situación está a mudar no século XXI, co castelán converténdose na lingua maioritaria entre os máis novos.
• Conflito lingüístico: Competencia social entre dúas linguas no mesmo territorio. Pode resolverse coa normalización lingüística (recuperación do uso e prestixio da lingua minorizada) ou coa substitución lingüística (imposición da lingua hexemónica).
• Bilingüismo social: Capacidade de usar dúas linguas segundo a situación, sen discriminación. Un falante pode ser bilingüe pasivo (entende dúas linguas, pero só fala unha) ou activo (entende e exprésase nas dúas).

Normalización vs. Normativización

• Normalización lingüística: Medidas e iniciativas para recuperar o uso do idioma (máis falantes e máis ámbitos de uso).
• Normativización lingüística: Elaboración dunha variante estándar como modelo para usos formais, educativos, etc.

Factores a Favor e en Contra da Normalización

Factores a Favor

1. Percepción social como signo de identidade colectiva (aínda que está a perder relevancia entre as novas xeracións urbanas).
2. Conciencia lingüística activa dunha parte da poboación, asociada ao nacionalismo galego.
3. Riqueza da tradición cultural e literaria en galego.
4. Ligazón con sectores culturais contemporáneos innovadores (cine, música, etc.).
5. Ligazón con movementos sociais (ecoloxismo, feminismo, sindicalismo).
6. Potencialidade de uso internacional a través da lusofonía (arredor de 250 millóns de falantes de portugués).

Factores en Contra

1. Pervivencia de prexuízos lingüísticos.
2. Agresividade contra as linguas cooficiais por parte de sectores reaccionarios.
3. Globalización cultural, que favorece linguas hexemónicas (inglés).
4. Ruptura da transmisión interxeracional do idioma.
5. Escasa efectividade da política lingüística da Xunta de Galicia.
6. Escasa presenza do galego na xustiza, empresa, medios de comunicación e ámbito dixital.
7. Nulo compromiso das elites económicas co idioma.
8. Falta de autoestima colectiva (autoodio).