Platonen ideien teoriaren kritika: hilemorfismoa

PLATONEN IDEIEN KRITIKAREN TEORIA: HILEMORFISMOA, ARIMAREN TEORIA

Bai Platon eta baita Aristoteles bat zetozen egia unibertsal Baten ezagutzeko aukeran (eszeptzismo eza) , baia Aristotelesek, Platonen Ikasle izandako honek, ez zuen Ideien Munduan kokatzen ezagutza hau, sentipen Munduan baizik.

Hasteko, Aristotelesek Platonen teoría garrantzitsuenari egin Zion kritika, metafisikako ideien munduari hain zuzen ere. Ikasleak maisuari Arazoak bikoiztu zitzaizkiola zeritzon, Parmenidesek zioen mundo aldakor hori (SM) azal ezinean, azaldu ezin duen beste mundu bat sortu baitzuen (IM). Gainera, ulergarriak izan daitezen sortutako alegoría (haitzuloarena) mitoen (gurdi hegaldunarea)…. Erabilerak zailagoa bihurtu zuen honen ulergarritasuna dio Aristotelesek. Horretaz gain, Platonek gaizkiaren izateari Demiurgok SM Sortzerakoan erabilitako materiari leportatzen dio, baina ideien munduan badute Sm-ko materiek eradua, ez luke gaizkirikisititu behar. Demiurgoren materiari ere leporatzen dio Parmenidesek Azaldutako aldakortasuna, baina Aristotelesek ordea honen erantzuna ez izate Erlatiboan topatzen du eta honegatik, badena bada (orain dena) eta ez dena, Aldatzen den gaia edo ez izate erlatiboa izan daiteke. Platonek ideien mundo Hartara iristeko abstrakziorantz jo behar dugula dialektikaren bidez dio, Zentzumenak ahaztuz, baina Aristoteles honexetan ere ez dator bat, zentzumenak Ezagutzaren abaipuntua baitira eta beraz ezin ditugu alde batera utzi.

Aristotelesk, azken batea, Platonen metafisika etaezagutzaren teoría (dialektika) baztertzen Ditu eta bere hilemorfismoa sortzen du. Ezagutza teoría honen arabera, Aristotelesek Sentipen mundua substatzia eta akzidenteetan bereizten du; substantzia berez Den hura da, eta akzidentea, berriz, izateko substantzi horren beharra duena. Geroago, substantzia hori materia eta forman bereitziko du; materia osaera dela Esanez, eta forma den hori izatera ahalbidetzen duena.

Gainera, Aristotelesek, hilemorfismoaren teoría hau Antropologiarekin lotzen du; bi errealitate oso horietan gorputza materia dela Eta arima forma dela esanez. Platonek Ideien Munduko jetsiera gertatu zen Tupustari leporatzen dio hauen lotura eta Aristotelesek ordea, lotura Substantziala dela dio. Honexegatik Aristotelesek arima ez datorrela ideien Mundutik, ez duela oroitzapen prozesua jasaten eta ez dela hilezkorra dio.

Etikaren arloan, Platon eta Aristoteles bat datos ongia Zoriontasuna dela esatean, baina Aristotelesek zoriontasun hori desberdina dela Dio gizabako bakoitzarentzat eta beraz, pentsamendua dela garatu behar duguna. Honek dakarren merezimendu eta lorpena izango baita ondoren zoriontasunaren Eragile.