Proteinen Sintesia eta Adierazpen Genikoaren Erregulazioa

Proteinen Sintesiaren Itzulpen Fasea

Proteinen sintesiaren itzulpena hainbat fasetan gertatzen da:

1. Lehenengo fasea: Hasiera

   Hasieran, P lekua ARNt-Met deritzonak okupatzen du, eta A lekua, hutsik dagoenez, beste ARNt bat sartzen da.

2. Bigarren fasea: Katearen luzapena

   Lotura peptidiko baten bitartez, metionina hurrengo aminoazidoaren amino taldearekin lotzen da; azken hori, aldi berean, bere ARNt-ari lotuta dago. Horren ondorioz, A lekuan dipeptido bat eratzen da. Aminoazidoen arteko lotura peptidil transferasa entzimak katalizatzen du.

3. Hirugarren fasea: Translokazioa

   Erribosoma hiru nukleotidotan lekualdatzen da ARNm-tik 5´-3´ noranzkoan. Horren eraginez, ARNt-a P lekuko metioninatik kanporatzen da. Dipeptidil ARNt-a A lekutik P lekura igarotzen da; horrela, lehenengo faseko egoera berrezartzen da.

Proteinen Sintesiaren Amaiera

Kate polipeptidikoaren sintesia gelditu egiten da, A lekuan ARNm-ko amaierako hiru kodonetako bat (gelditze-kodoia) agertzen denean.

Adierazpen Genikoaren Erregulazioa

Erregulazioa Prokariotoetan: Operoi Eredua

1960ko hamarkadaren hasieran, Jacobek eta Monodek operoi izeneko eredua proposatu zuten, bakterioen adierazpen genikoaren erregulazioa azaltzeko. Operoi bat elkarrekin estu lotutako prozesu biokimikoetan inplikatutako proteinak kodetzen dituzten geneen multzoa da. Gene horiek guztiak bata bestetik hurbil daude kromosoman, beren adierazpenaren erregulazioa modu koordinatuan egiteko.

• Eredu induzigarriak: Geneen adierazpena blokeatuta dago, inguruan induzitzaile izeneko molekula bat dagoenean izan ezik, horrek aktibatu egiten baitu.
• Eredu erreprimagarriak: Geneek adierazpena dute, proteina errepresore batek transkripzioa inhibitzen duenean izan ezik.

Laktosa Operoia (Lac Operoia)

Erregulazioa laktosarik egon ezean

Operoia gene erregulatzaile batek kontrolatzen du, eta horrek bi lotune dituen proteina errepresore bat kodetzen du. Lotune batek eragilea blokeatzen du, eta, ondorioz, geneak ez dira transkribatzen.

Erregulazioa laktosa dagoenean

Laktosak eragile gisa jarduten du, eta proteina errepresorearen bigarren lotunera lotzen da. Horrek proteinaren egitura aldatzen du eta ez dio eragilea blokeatzen uzten, horrela geneen transkripzioa ahalbidetuz.

Erregulazioa Eukariotoetan

Hala eta guztiz ere, eukariotoetan erregulazioak funtsezko hiru ezaugarri bereizgarri ditu prokariotoen erregulazioarekin alderatuta:

• Transkripzioaren aktibazioa, eukariotoetan, transkribatu beharreko eskualdeko kromatinaren egiturako aldaketa ugarirekin lotuta dago.
• Erregulazio positiboko eta negatiboko elementuak egon arren, erregulazio positiboa nagusitzen da.
• Eukariotoetan banaketa fisikoa dago transkripzioaren eta itzulpenaren artean (nukleoa eta zitoplasma).