A Realidade e o Coñecemento en Platón: Unha Análise

A Realidade en Platón

Platón propón un dualismo ontolóxico que divide a realidade en dous niveis: o mundo sensible e o mundo intelixible. O mundo sensible é o ámbito material e cambiante que percibimos cos sentidos; está formado por obxectos imperfectos que son reflexos ou imitacións das Ideas. Por outra banda, o mundo intelixible, accesible só mediante a razón, contén as Ideas ou esencias universais, que son inmutables, eternas e perfectas. A Teoría das Ideas sostén que as cousas sensibles “participan” ou imitan ás Ideas. As Ideas son o arquetipo ou modelo eterno de todo o que existe no mundo sensible. Mentres as cousas son múltiples e variables, cada Idea é única e estable, como a Idea de Xustiza ou a Idea de Beleza. Platón resume esta relación no diálogo Fedón, onde afirma:

“Paréceme que se hai algo fermoso, ademais do que é fermoso en si mesmo, só pode ser fermoso porque participa desta mesma beleza.”

O Coñecemento en Platón

Para Platón, existen dous tipos de coñecemento: a doxa (opinión) e a episteme (ciencia). A doxa é o coñecemento imperfecto que obtemos do mundo sensible a través dos sentidos, mentres que a episteme é o verdadeiro coñecemento, alcanzado mediante a razón, que permite coñecer as Ideas. Na súa Alegoría da Liña, Platón establece unha xerarquía de coñecemento. O coñecemento sensible inclúe a eikasia (imaxinación) e a pistis (crenza), mentres que o coñecemento racional abrangue a dianoia (pensamento discursivo) e a noesis (intuición intelectual), que é a forma máis elevada de coñecer as Ideas. Platón sostén que coñecer é en realidade recordar, pois a alma, que existiu previamente no mundo das Ideas, “esquece” o seu coñecemento ao unirse ao corpo. Así, coñecer implica “recordar” o que a alma xa sabía. En palabras de Platón:

“O corpo e as súas paixóns son os que nos enchen de desexos e impiden alcanzar a verdade.”

A Dialéctica en Platón

A dialéctica é o método filosófico de Platón que consiste nun proceso ascendente de cuestionamento e reflexión, mediante o cal a alma accede ao coñecemento das Ideas, culminando na comprensión da Idea de Ben.