O Relevo Terrestre: Formas, Continentes e Costas de Galicia

O Relevo Terrestre

O relevo é o conxunto de formas que presenta a superficie terrestre.

Formas do Relevo

Río: forma de penetración en terra, normalmente alongada.

Fiorde: cando o brazo de mar ocupa un val glaciar.

Cabo: parte do relevo da costa que penetra no mar.

Península: anaco de terra rodeada de mar por todas partes menos por unha (istmo).

Illa: porción de terra rodeada de auga por todas partes. Conxunto de illas (arquipélago).

Golfo: entrada de mar de forma arredondada. Baía é semellante pero de dimensións menores.

Dorsal oceánica: cordilleira submarina de grande extensión e altura.

Fosa mariña: depresión submarina (6000 m)

Chaira abisal: chaira submarina (3000-7000 m)

Plataforma continental: zona marítima que descende suavemente, e a continuación submarina dos continentes.

Noiro ou támara continental: gran chanzo que une a plataforma continental coa abisal.

Montaña: elevación natural do terreo. (Cordilleira) encadeado de montañas.

Depresión ou cunca: zona máis ou menos extensa cunha altitude inferior ás formacións que a rodean. Pódese producir pola acción erosiva do río e afluentes ou afundimento dunha falla.

Val: modo de depresión normalmente alongada (val fluvial: creado pola acción dun río en V) (val glaciar: aberto por un glacial, en U).

Altiplano ou meseta: elevación do terreo con superficie máis ou menos plana situada a certa altitude respecto ao nivel do mar.

Chaira : superficie plana ou moi pouco ondulada de considerables dimensións.

Os Continentes

Os continentes son grandes extensións de terras emerxidas que separan os océanos.

• ÁFRICA: moi macizo e uniforme, formada por rochas moi antigas e desgastadas pola erosión. Predominan mesetas e cubetas ocupadas por ríos ou grandes lagos.
• AMÉRICA: (polo norte ao círculo polar antártico) separa o océano Atlántico e o Pacífico. Divídese en: América do Norte, América Central (istmo) e América do Sur e os arquipélagos das Antillas. Oeste: montañas novas; centro: chairas percorridas por ríos; Leste: macizos moi erosionados.
• ASIA: gran masa de terra situada na parte oriental de Eurasia. Norte: extensas chairas e mesetas; centro-sur: elevadas cordilleiras e mesetas; océano Índico: grandes penínsulas; Pacífico: cordilleiras.
• EUROPA: situada na parte occidental. A división entre Europa e Asia é moi difícil de precisar. Cordilleiras Urais e Cáucaso (límites), mar Mediterráneo (límite Europa-Asia).
• OCEANÍA: formado por 10000 illas de diversos tamaños repartidas polo océano Pacífico (Australia, Melanesia, Micronesia, e Polinesia).
• ANTÁRTIDA: Está situada no Polo Sur e rodeada polos océanos Pacífico, Atlántico e Índico.

Montañas e Relevos

MONTAÑAS: distínguense os macizos (relevos moi antigos e erosionados) e as montañas novas (época máis recente e menos desgastada pola erosión).

• RELEVOS ANTIGOS: orixinan unha paisaxe de formas arredondadas e teñen pouca altitude (raro 2000m).

(Montes Grampianos, Escandinavos, o Macizo Central, Vosgos e Meseta Española. Ríos: Rin, Sena, Loira.

CORDILLEIRAS NOVAS: paisaxe de formas abruptas.

Pirineos, Alpes, Cárpatos, Balcáns e o Cáucaso. Ríos: Ródano, Po, Danubio.

CHAIRAS: a máis extensa é a GRAN CHAIRA EUROPEA. Ríos: Volga, Don, Dniéper, Dniester.

Húngara, a do Po, e as depresións do Ebro e do Guadalquivir.

Costas de Europa

EUROPA

O litoral presenta un conxunto de costas de formas moi recortadas. Hai dous tipos de costas: as atlánticas e as mediterráneas.

• COSTAS E O RELEVO: costas moi elevadas e cantís cando as montañas chegan ata o mar (Noruega, Escocia, nas do mar Cantábrico e nalgunhas zonas do litoral mediterráneo). Costa recortada con numerosos entrantes e saíntes. Fórmanse costas baixas cando os relevos son chans.

COSTAS E CARACTERÍSTICAS: mareas débiles, as correntes mariñas e as ondas poden formar cordóns litorais, tómbolos e lagoas. Nas costas baixas de augas tranquilas fórmanse deltas.

O Relevo de España

AS UNIDADES DE RELEVO DE ESPAÑA

O relevo amosa unha elevada altitude, numerosas cordilleiras, terras chans e elevadas que forman a meseta. DEPRESIÓNS DO EBRO E DO GUADALQUIVIR: extensas zonas chans.

Formas compactas que orixinan un litoral de formas rectas.

• MESETA CASTELÁ: interior da península, plataforma a 650m
• SISTEMA CENTRAL E MONTES DE TOLEDO: cordilleiras interiores.
• MACIZO GALAICO, MONTES DE LEÓN, CORDILLEIRA CANTÁBRICA, SISTEMA IBÉRICO, SERRA MORENA: montañas que rodean a Meseta.
• PIRINEOS, CORDILLEIRAS BÉTICAS, CORDILLEIRAS CATALÁS: cordilleiras máis afastadas.

COSTAS: moi pouco recortadas, contorna rectilínea ou suavemente curvadas. As rías son os entrantes máis fondos, penetran moi pouco. No litoral español dominan as costas altas e rochosas; tramos baixos (golfos de Cádiz, Valencia e Almería).

Ríos de España

• RÍOS:

Ríos da vertente atlántica: longos, nacen lonxe da súa desembocadura, numerosos afluentes, caudalosos aínda que no verán sofren estiaxes. Miño, Douro, Texo, Guadiana, Guadalquivir, Tinto, Odiel.

Ríos da vertente mediterránea: (agás o Ebro) curtos, escaso caudal e moi irregulares, enchentes notables cando chove torrencialmente e sofren fortes estiaxes. Ebro, Xúcar, Ter, Llobregat, Mijares, Turia, Segura, Almanzora, Guadalhorce.

O Relevo Galego

O RELEVO GALEGO

Relevo actual con moitos compartimentos: chairas elevadas, vales encaixados, depresións, montañas avellentadas. Xa que está formado por relevos moi antigos que formaban parte do Macizo Galaico, na era terciaria este relevo fracturouse e deu lugar á elevación duns bloques e ao afundimento doutros.

• SERRAS ORIENTAIS E SUDORIENTAIS: límite (Galicia-Meseta) Lugo: serras dos Ancares. Sur do Sil (Ourense): serras do Eixe, de Queixa, Segundeira, San Mamede, Xurés. Este sector ten maiores altitudes, superiores a 1500 m. Depresións (fosas): Valdeorras, Verín.
• A MESETA DE LUGO: centro de Galicia, ampla superficie (450-600 m), sector do norte (Terra Chá). Zonas máis afundidas formáronse cubetas de fértiles terras agrícolas ou con recursos mineiros.
• SERRAS CENTRAIS: atravesan Galicia e dividen A Coruña e Lugo de Ourense e Pontevedra. Alturas non moi elevadas.
• CHAIRAS E SERRAS LITORAIS: no litoral existen diversas chairas que establecen a transición da montaña ao mar.
• DEPRESIÓN TUI-PADRÓN: no oeste, gran depresión. Separa as serras centrais das rías baixas. Favorece a comunicación entre os núcleos urbanos do occidente galego.

Costas e Ríos Galegos

AS COSTAS E OS RÍOS GALEGOS

As costas:
(desembocadura do Eo ao esteiro do río Miño)

Moi accidentadas, numerosos entrantes, gran variedade de paisaxes: cantís, praias, cabos, rías e illas.

Cabos, cantís e illas:

Costa setentrional (Punta de Estaca de Bares)

Costa oeste (Touriñán e Fisterra)

Costas altas e con moitos cantís, numerosas illas.

Rías:

RÍAS ALTAS: curtas e estreitas con elevados cantís (Ribadeo-Fisterra)

RÍAS BAIXAS: abertas, fondas e ramificadas máis que as altas (Fisterra-Pontevedra)

Rede fluvial e o seu réxime: ríos moi caudalosos polo clima chuvioso, algúns son de réxime pluvial. Augas dos ríos turbulentas e de gran poder erosivo.

MIÑO: serra de Meira (Lugo) de nordés a suroeste. Desemboca formando un esteiro.

SIL: principal afluente do Miño. Nace na cordilleira Cantábrica.

RÍOS COSTEIROS: curtos, nacen en serras próximas á súa desembocadura. Eume, Tambre, Sor, Umia forman rías na súa desembocadura.

Relevo Insular

RELEVO INSULAR

Illas Baleares:

Mallorca é a máis montañosa e nela diferéncianse tres sectores de relevo: Serra de Tramuntana, Serras de Levante.

• Menorca predominan as chairas.
• Eivisa numerosos outeiros pequenos e chairas pouco extensas e están fragmentadas.
• Formentera e Cabrera.