A renuncia de Alfonso XIII e a proclamación da República en España

Al atardecer, os membros do Comité Revolucionario que foran postos en liberdade con anterioridade, tomaron posesión do goberno do país na Puerta do Sol e proclamaron a República en medio do entusiasmo popular. Esa mesma noite, Alfonso XIII abandonaba o país, non sen antes escribir o Manifiesto que agora comentamos. Como telón de fondo de todo o proceso debemos de recordar o crack do '29, con incidencia limitada en España debido ao seu atraso económico, e a crise das democracias tras a I Guerra Mundial e o ascenso dos movementos totalitarios. Moitas destas ideas aparecen remarcadas polo propio monarca. Fai alusión ao feito de que as eleccións demostran a falta de apoios á monarquía: xa non teño o amor do meu pobo. Ante este feito, explica, en tono paternalista, que quere coa súa renuncia evitar unha guerra fratricida, a pesar de que hallaría medios sobrados para manter as miñas rexias prerrogativas: o rei podería, unha vez máis, impoñerse pola forza, xa que tiña o respaldo dun sector dos militares. Por último, parece importante advertir que Alfonso XIII non abdica neste documento, só suspende deliberadamente o exercicio do poder real, é dicir, apartase sen renunciar a ningún dos meus dereitos, que son depósito acumulado pola historia segundo a doctrina canovista. En canto ás críticas coyunturais ás que o Monarca alude, pode referirse ás máis graves do seu reinado: a Semana Tráxica, a crise de 1917 e o Desatre de Annual. Nas dúas primeiras, o monarca actuara defendendo os intereses da oligarquía dominante; na última, a opinión pública considerábao responsable. O rei, finalmente, admite que puido equivocarse nas súas decisións: sen dúbida errei algunha vez. Refírese, ao seu apoio á ditadura de Primo de Rivera, no que trata de xustificarse dicindo que actuou sen malicia, movido do seu amor a España. Por outra banda, podemos dicir que o erro de Alfonso XIII, a diferenza dos seus antecesores, estivo na súa participación activa nas decisións políticas do país, o que contribuíu a intensificar a inestabilidade política. A renuncia do rei parece ser, nun principio, breve, pois confía en volver cando se celebren eleccións xerais e se exprese a auténtica voz da nación, á que atribúe a soberanía. As eleccións a Cortes Constituíntes terían lugar dous meses despois (28-VI-1931), sendo o primeiro proceso electoral plenamente democrático desde o sexenio revolucionario. O Parlamento resultante, froito da nova lei electoral, reflexou unha moi escasa representación dos partidarios alfonsinos, a pesar do peso económico e social que aínda conservaba.