Sabino Arana, EAJ eta Euskaldun Batzokia: Nazionalismoaren Hastapenak

Euskaldun Batzokiaren Itxiera eta EAJren Sorrera

Euskaldun Batzokiaren Debekua eta Ondorioak

Euskaldun Batzokiaren irekiera ez zen agintarien gustukoa izan, eta berehala debekatu eta itxi egin zuten. Itxi baino lehen, Sabino Arana preso hartu zuten, eta Euskaldun Batzokiko kideei isun gogorrak jarri zizkieten. Handik gutxira, batzokia itxi egin zuten, eta kideak taberna batean hasi ziren biltzen.

Dena dela, oztopoak oztopo, abertzaletasunaren ideiak zabaltzen joan ziren, bereziki Bizkaian.

Euzko Alderdi Jeltzalearen (EAJ) Hedapena

Euskaldun Batzokiaren inaugurazioaren ondoren, Bizkaiko erakundea sortu zuten. Alderdi berriaren izena Euzko Alderdi Jeltzalea zen (1895).

JEL Jaungoikoa Eta Lege Zaharra-ren akronimoa da.

Bermeon, Barakaldon eta Mundakan batzokiak ireki zituzten, eta EAJren antolaketa Bizkaia osora zabaldu zen. Gainerako euskal probintzietara ere zabaldu zen, baina Bizkaian baino indar gutxiagorekin.

Gainera, Euskararen aldeko lana egiten hasi ziren. Euskal “izaeraren” beste atal batzuk ere lantzen zituzten batzokietan (hala nola, folklorea). Ikurrina eta euskal himnoa ere asmatu zituen Sabino Aranak.

Barne Tentsioak: Independentzia ala Autonomia?

Alderdia gutxi handitu zen hasieran; horregatik, baseak zabaldu egin behar izan zituen, euskal burgesia modernoago eta industrializatuagoa biltzen. Zabalkuntza horrekin sortzen da EAJn betirako egongo den barne-tentsioa. Tentsio hau independentziaren aldekoen eta autonomiaren aldekoen arteko arazoa da.

1906an, sortu ziren barne-joeren arteko tirabirak. Sektore bakoitzak aldizkari baten inguruan bildu zituen bere indarrak:

• Ramón de la Sotaren pragmatikoek Euskalduna-ren inguruan.
• Luis Aranaren (Sabinoren anaia) independentistek Aberri-ren inguruan.

Ekonomia Testuingurua: Protekzionismoa eta Siderurgia

Testuinguru ekonomikoan bi joera nagusi zeuden:

1. Protekzionismoa: herrialdeko produktuak babesteko produktu kanpotarrei zergak ezartzen dizkien politika ekonomikoa.
2. Librekanbismoa: herrialde arteko produktu trukaketa bultzatzen duen politika, industria indartsuko herrialdeek bultzatu ohi dutena.

Euskal siderurgia espainiar merkatuaren arabera berregituratu zen. Horretarako, atzerritarren lehiarekin amaitu beharra zegoen.