Tomas Akinokoaren Filosofia eta Molekulen Egitura Kimikoa

Tomas Akinokoa: Fedea eta Arrazoia

Arrazoiaren Autonomia vs. Egia Bikoitza

Tomas Akinokoak fedearen eta arrazoiaren gaia hausnartzen du berriro, arrazoiari autonomia handiagoa emanez San Agustinekin alderatuta, eta Averroesen “egia bikoitzaren” teoria ukatuz. Averroismoak dioenez, bi egia ezberdin daude (egia filosofikoa eta egia erlijiosoa), eta kontraesankorrak izan arren, biak onargarriak izan daitezkeela dio. Filosofikoki egiazkoa dena teologikoki faltsua izan daiteke.

Filosofia, Teologia eta Fedearen Atarikoak

Tomas Akinokoak argi bereizten ditu egia teologikoa eta filosofikoa; bakoitzak bere ezagutza-eremua du. Filosofiari egia naturalen eremua dagokio, eta teologia, berriz, errebelatutako egiez arduratzen da. San Agustinengandik urruntzen da, arrazoia independentea dela eta bere kabuz egia ezagutzeko gai dela onartzen baitu. Arrazoiak ezagutza-objektu eta metodo propioak ditu, eta ez du fedearen beharrik.

Averroismoari dagokionez, Tomasek ez du egia bikoitza onartzen: ezin da gatazkarik egon egia naturalen eta errebelatuen artean, bien jatorria Jainkoa baita. Ezberdinak dira, baina ez kontraesankorrak. Baieztapen filosofiko bat errebelatutako egiarekin kontraesanean badago, horrek esan nahi du filosofoak akatsen bat egin duela.

Hala ere, filosofiaren eta teologiaren artean eremu komun bat egotea onartzen du: fedearen atarikoak. Hauek egia errebelatuen eta naturalen arteko bitarteko egiak dira, federako egiaztapen arrazionala behar dutenak.

Zoriontasuna eta Borondatea

Guztiok izan nahi dugu zoriontsu, baina zoriontsu ez da izango nahi duena lortzen ez duena, ezta nahi duen guztia lortzen duena ere, baldin eta nahi dituen horiek txarrak badira. Zoritxar nagusia komeni ez dena nahi izatea da, borondatearen gaiztotasunak zoriontasuna dakarten ondasunek baino gaitz gehiago baititu.

Molekulen Egitura Kimikoa eta Polaritatea

Molekulen Geometria: CO₂, NH₃, CF₄

Karbono dioxidoak (CO₂) alboetan elektroi-pare lotzaileak ditu, eta hauek simetrikoak dira. Hortaz, elkar aldaratzen direnez, molekula lineala da eta momentu dipolar nulua du (apolarra da).

Amoniakoak (NH₃) elektroi-pare partekatu gabea du nitrogeno atomoan. Pare honek N–H loturetako elektroiekin aldarapena sortzen du, molekulari geometria piramide trigonala emanez. Hori dela eta, N–H loturen momentu dipolarren batura bektoriala ez da nulua, eta molekula polarra da.

Karbono tetrafluoruroan (CF₄), lau fluor atomoetara lotutako elektroi-pareek elkar aldaratzen dute, geometria tetraedrikoa osatuz. C–F loturen momentu dipolarren batura bektoriala nulua denez, molekula apolarra da.

Lotura Kobalenteak: Apolarrak eta Polarrak

Lotura kobalente apolarra: Elektroiak berdin banatzen dira bi atomoen artean, eta dentsitate elektronikoa, beraz, simetrikoa da bi nukleoekiko.

Lotura kobalente polarra: Bi atomoetako bat bestea baino elektronegatiboagoa da, eta, horrenbestez, partekatzen duten karga elektronikoa bereganantz erakartzen du.

Irakite Puntuak eta Zortzikotearen Legea

Substantzien irakite-puntuaren ordena orokorra, lotura motaren arabera, honakoa da:

• Lotura metalikoa
• Lotura ionikoa
• Lotura kobalente polarra
• Lotura kobalente apolarra

Zortzikotearen legea: Gas nobleen egitura elektronikoa (ns² np⁶) oso egonkorra da, eta horregatik ez dira erraz konbinatzen beste elementu batzuekin. Atomoek egonkortasun hori lortzeko joera dute lotura kimikoak eratzean.