A Transición Democrática e o Renacemento Cultural Galego (1975-Actualidade)

Os Cambios desde 1975

Coa morte do ditador Franco ábrese un novo período histórico coñecido como "Transición democrática", durante o cal se aproba a Constitución de 1978. O réxime democrático tivo consecuencias como:

• A liberdade de presos políticos da ditadura.
• A legalización de partidos políticos e sindicatos.
• O regreso de exiliados.
• A convocatoria de eleccións para a escolla dos representantes.

Ao tempo, continuou a destrución do rural e o crecemento das cidades, cunha economía orientada aos servizos. Tamén salienta a incorporación das mulleres ao ámbito social e económico.

Novo Marco Político para Galicia

Nos últimos anos da década de 1970, na sociedade galega houbo unha intensa axitación política e cultural que anunciaba importantes cambios. Entre 1978 e 1980, Galicia sitúase nun novo espazo político de liberdades democráticas, á par de vascos e cataláns. O pobo galego aproba en referendo o Estatuto de Autonomía no marco da nova Constitución española, unha das reivindicacións máis unánimes da Transición. Nel defínese Galicia como nacionalidade e a lingua galega como a lingua propia de Galicia, oficial a todos os efectos no territorio galego, xunto co castelán, que é a lingua oficial do Estado. O galego aparece nas aulas, na administración pública...

O Inicio da Normalización do Galego

A aprobación da Lei de normalización lingüística no ano 1983 serviu para oficializar medidas imprescindibles para que o galego deixase de ocupar a segunda posición, xa que era a lingua que falaba a maioría da poboación. Introduciuse a lingua en todos os ámbitos do ensino. Por primeira vez, os cidadáns galegos comezaban a ter escolarización na lingua do país. Todos os ámbitos culturais, como a música, o teatro ou o cine, empezaron a utilizar a lingua galega.

Auxe e Declive Cultural

Creáronse novas editoriais (Xerais, A Nosa Terra) e as xa existentes (Galaxia) aumentaron a súa produción. Apareceron novos autores e medrou o número de lectores. A cultura galega viviu unhas décadas de progresiva normalización do sistema cultural.

Panorámica Xeral da Narrativa Galega

Circunstancias:

• A coincidencia de varias xeracións de narradores: os que xa publicaran na época Nós (Cunqueiro, Blanco Amor), os membros de Nova Narrativa (Méndez Ferrín, Casares) e os que comezan a publicar na década dos 80.
• A incorporación á narrativa de autores que se iniciaran na literatura cultivando un xénero poético: Xosé Ramón Pena, Ramiro Fonte.
• A aparición de novas editoriais (Xerais e A Nosa Terra).
• A proliferación de premios centrados na narrativa, como o Premio da Crítica Galega.
• O incremento das traducións á lingua galega e traducións do galego ao castelán.
• Aumento do número de lectores.
• A creación de novos medios para a crítica, como programas de radio ou blogs.

Periodización da Narrativa Galega

Podemos distinguir tres etapas neste período:

• De 1975 a 1985: Regúlase o uso da lingua galega no ensino. É unha década na que predomina a novela longa.
• De 1985 á fin do século: O relato curto volve gañar forza e amplíase a variedade temática.
• Os comezos do século XXI: A voz feminina chega con forza, con autoras como Teresa Moure e Rosa Aneiros.

Temática na Narrativa Galega

Pódense distinguir catro liñas:

• O experimentalismo narrativo e as ambientacións urbanas en textos de Antón Reixa e Margarida Ledo.
• O realismo, no que se sitúan Xavier Alcalá e Xosé Manuel Martínez Oca, onde destacan os temas da novela histórica.
• O tratamento de elementos fantásticos desde unha perspectiva realista, como en obras de Alfredo Conde.
• A intriga, o misterio, a novela negra, como en obras de Pedro Feijoo.

A Consolidación da Literatura Xuvenil

Un dos fenómenos salientables dos últimos vinte anos é o forte impulso da literatura enfocada á lectura xuvenil e infantil.