Transkripzioa: Eukariotoak eta Prokariotoak

Zelula eukariotoen transkripzioa

Parte hartzaileak

• DNA
• Erribonukleotido trifosfatoak (A, G, C, U)
• RNA polimerasa (RNA pol):
  • RNA pol I: RNAr handia transkribatzen du.
  • RNA pol II: RNAm transkribatzen du.
  • RNA pol III: RNAt eta RNAr txikia transkribatzen ditu.
• Beste hainbat entzima.

Prozesuaren faseak

a) Hasiera

• RNA pol II-k DNAn dagoen promotore izeneko nukleotido-sekuentzia bat ezagutzen du (TATA kaxa).
• Transkripzio-faktore izeneko proteinek TATA kaxa identifikatzen dute eta haiekin elkartzen dira.
• Entzimek DNA katea irekitzen hasten dira, jarraian RNA polimerasa DNA katearen gainean egokiro koka dadin errazteko.

b) Luzapena

• DNAren kate batek RNA sintetizatzeko molde bezala jarduten du.
• RNA pol-ak 5’ → 3’ noranzkoan nukleotido berriak lotzen ditu (erribonukleotido trifosfatoak erabiltzen dira: adenina, guanina, zitosina eta uraziloa) eta PPi askatzen du.
• Erribonukleotidoak baseen osagarritasunaren legeari jarraiki kokatzen dira, adeninaren osagarria den nukleotidoa uraziloa dela kontuan hartuz.
• Sintesia hasi ondoren, 5’ muturrean guanina metilatu (Gppp) nukleotido bat eransten da (txanoa), RNA bera hidrolizatuko luketen entzimetatik babesteko.

c) Amaiera

• RNA luzatzen jarraituko du amaiera-seinalea (TTATTT) aurkitu arte. Orduan, transkripzioa amaitu egiten da, RNA pol DNAtik bereizi eta RNAm askatuz.
• Sintetizatu berria den RNAm molekula askatzen den neurrian, DNAk bere egitura espazial normala berreskuratzen du.
• Sintesia amaitu ondoren, RNAm-ri 3’ muturrean 100-200 adenina nukleotidoko katea eransten zaio: poli-A isatsa deritzo. Bere helburua molekularen muturra degradazio entzimatikotik babestea da, eta gainera, RNAm zitoplasmara igarotzean parte hartzen du.

Oharra: RNA pol II-tik abiatuta transkribatutako RNA-ek soilik dute txanoa eta isatsa.

d) RNAm-ren heltzea (Prozesamendua)

• Eukariotoetan, nukleoko RNAk aminoazidoak kodifikatzen ez dituen nukleotido-sekuentzia ugari ditu (intronak), aminoazidoak kodifikatzen dituzten zatiekin batera (exonak).
• Nukleotik atera aurretik, intronak kendu behar zaizkio eta exonak elkarri lotu. Prozesu horri RNAm-ren heltzea deritzo.

Zelula prokariotoen transkripzioa

Ezberdintasunak eukariotoekiko

• RNA polimerasa bakarra dago.
• RNAm-a intronik gabe transkribatzen da eta proteina bat baino gehiagorako informazioa du (polizistronikoa).