XX. Mendea: Marx, Nietzsche, Freud, Darwin

XX. MENDEKOPENTSALARIN OINARRIK: MARX, NIETZSCHE, FREUD, DARWIN

XX. mendean filosofo garrantzitsu ezaugarri komunekin. Ez arrazoiaz fidatu eta gizakiak modu kontzientean kontrolatzen ez duen egitura inkontziente eta irrazionalaz hitz egin. "susmoen pentsalariak"

-Darwin: eboluzioaren teoria formulatu, gizakia ere aurreko espezieen eboluzioen emaitza (kreazionismoaren kontra) eta espezieen finkotasuna zalantzan jarri. Gainera, eboluzioaren teorian indibiduo berriek zoriz lortzen dituzte ezaugarri berriak eta horiek euren medioan bizirauteko egokiak badira, gehiago erreproduzituko dira. Horrela, nondik gatoz? galderari 1.aldiz erantzu ez-mitiko eta ez-teologiko.

-Marx., filosofia ideologia bat, gizakiak bere egoera materialelan ez pentsatzeko, baita, gizakia "alienatua" bizi dela dio, ez bere buruaren jabe. Materialismo dialektiko eta historikoaren proposamena egin, arrazoimena ez gizarte aldatzeko motorra→gizartearen ideien edo hezkuntzaren bidez ez aldatu. aldaketarako jendearen bizi baldintzak aldatu behar. Oso garrantzitsua errealitatearen funtsa ere, baldintza materialak (ekonomia).

-Nietzsche, aurreko kultura eta filosofia kritikatu. ez dira konturatzen bizitza mugimendua dela, ezer ez betirako (gizakia egia ziurrak bilatzen saiatu da kanpoan). Modu honetan bizitzari uko egiten diote, naturatik ihes eginez. Honi, bitalismoa deritzo. "Jainkoaren heriotza" aurreratu ondoren, balore berrien bila joango da, supergizakia sortuz, alegia, jainkorik gabe bizitzen dakien gizakia eta bere arau propioen arabera bizitzen dena. Beraz, berak esan hil da jainkoa, hil da kristau moralitatea eta sortu behar supergizakia.

-Freud, psikologoo, ondorio nabarmen. Psikoanalisia sortu, estruktura inkontzieteak ditugula esaten. Beraz, subkontzientzia planteatu; ezkutuan dagoen gizakiaren alderdia. Ezin modu zuzenean ezagutu→teknikak: imnosia edo ametsen interpretazioa. Honekin, arrazoia kuestionatu.

5. EKONOMIA ALIENAZIOA

Marxen pentsamenduan lana da gizakiaren esentzia sakonena. Hala ere, gizakiak ez du gizakiari berezkoa zaion sormenezko jarduera hori garatzeko aukera izaten. Hori sistema kapitalean gertatzen da. Inguratzen duen lan-munduaren barnean, langileak bere sormena adierazteko duen ezintasuna da sistema honen berezitasuna. Sistema ekonomiko horretan produkzio-baliabideak jabetza pribatuaren esku daudela gogoratu behar da kapitalismoaren lan-baldintzak nola aldatu diren jakiteko. Lantegien jabe kapitalista burgesen helburua lantegikokin etekina lortzea da. Hori gauzatzeko, lan-indarra eskura izan behar du kapitalistak. Marxek kapitalismoan langileek jasaten duten arrozte-egoera azaltzeko, alienazioa, langilea alienatuta dagoelako lantzen duen produktuaren aurrean. Bere ahaleginaren emaitzarekiko alienatua egoteaz gain, lantegian geratzen duen lan-prozesuarekiko ere alienatuta dago.

-Lanaren zentzu bakarra trukean bizirauteko soldata bat jasotzen da. Kapitalismoaren produkzio-moduan, langileak alienazio prozesua jasaten du. Marxen ustez langileak duen alineazio ekonomikoari beste alineazio mota bat gehitu behar zaio, alineazio politiko edo ideologikoa esaterako. Kaapitalismoa berez, sistema bidegabea da, langilearen giza ezaugarria ezereztuta geratzen delako, eta burgesen tresna batean bilakatzen da. Kapitalismoa beraz, baztertu behar da, horrela, alineaziorik eta esplotaziorik gabeko mundu batean bizitzeko, gizaki guztiek askatasunez geratu ahal izateko sormena.

8. GIZARTE KOMUNISTA

Nolakoa?Produkzio-bideak denonak horretarako, indibidualak izatetik edo pribatuak izatetik, kolektiboak izatera. Horrela, jabetza pribatua desagertu. Horri, klaserik gabeko gizartea esan, bertan, ez dago esplotatzaile edota esplotaturik, beraz, ezta aliniaziorik. Estatu sistema burgesa deuseztatuko da (estatuak klase moderatua uztarpen edukitzeko lan egiten zuelako)

Nola iristen gara? Lehenik eta behin, proletargoaren diktadura edo boterea lortu behar da azpiegiturak aldatu ahal izateko. Honela, kapitalismotik komunismorako faseari hasiera eman. Era honetan, estatu sozialista sortuko da, gelditzen ziren kapitalismoaren arrastoak guztiz deuseztatuz. Estatu sozialistan, langileen alderdiak produkzio-bideak (azpiegitura) bereganatu ko ditu eta honekin batera boterea (gainegitura) lortuko du. Langileak enpresatan antolatu modu demokratikoan hauteskunde bidez. Ondorioz, gizarte komunista sortuko da.

3. HURBILKETA OROKORRA: XX. MENDEKO FILOSOFIA

Lehen Mundu Gerran giza existenztiaren errotiko bakardadea, zentzugabekeria eta absurdoa bizi izan zuten. Itxaropena galdu zen eta bizitzak ez zuen zentzurik.

-Fenomenologia: XX. mendean zientziek lehentasuna hartu, eta filosofiak galdutzat eman zientziek kendutako eremua. Ez dago begidara gabeko objeturik. Horregatik munduari begiratzeko subjektuaren arrazoimen eta esperientziaren menpean dagoen guztia kontuan hartu behar. Filosofia zientzia zehatza bilakatu.

-Existentzialismoa: XX.mendeko krisiaren aurrean existentzialismoaren abiapuntua ez da ideia, ez Jainkoa, mundua, gizartea →existentzia zehatza. Landutako gai zetrala existentzia

-Heidegger:: "Gizakiaren esentzia existitzen dela", existentzia zehaztu gabe eta beronek jardutera behartzen du. Hil daitekeelako aukerarekin bizi garenean, benetako bizitza bihurtu.

-Sartre, Gizakiak ez dauka zehaztutako esentziarik, bere esentzia zehaztu gabetasuna da. "Libre izateko zigorturik nago", oinarrizko egitaismo, ekintza eta borondate mota giztial biltzen ditu. Askatasuna, gizakia ez dago determinatuta berak ematen dio esanahia bere existentziari. halabeharrezko gertaerak ez direla existiitzen esan, gertatzen den momentuan, gizakiak imajina dezakeen guztia, gizatiarrari leporatu behar zaio.

-Filosofia analitikoa: Analisia metodo nagusia da. Izan daiteke: kontzeptuen egitura logikoa azaltzea edo interpretatzea. Metafisikari uko. Hizkuntza gaizki erabili→ arazo faltsuak filon -Zientziaren filosofia: Vienako Zirkuloa izan zen zientziaren filosofiari ekin zion lehenengo erakundea. Filosofia tesi gehienei eginiko kritika sinbolizatzen du, bereziki, metafisika, epistemologia eta etikarekin loturiko planteamenduak.

-Franfurteko eskolak: Marxismoa berrezartzeko ideia. Totalismoaren esperientziak eta kapitalismo industrialaren gizarte masifikatuen irrazionaltasunak ikerketak sorrarazi. Arrazoimen zientifikoak errealitatea menperatzeko asmoz egiten denez, eta gizakia, analisiaren objektua denez, manipulazioaren menpe. Gizakia manipulazio objektua bihurtu.

-Estrukturalismoa: Azaltzeko, "estruktura" osatzen duten elementuen eta elkarren arteko erlazioen azterketa sakona egin behar.

Foucaultek boterea ulertu harreman multzo anitz giza non gizaki guztiok sartuta gauden.9. MARXISMOAREN ERAGINA ONDORENGO MUNDUAN

Frankfurteko eskolek (neomarxistak) teoria oso sinplea dela diote. Antropologiaren aldetik, gizakia ez da ‘’homo-sapiens’’ hutsa eta mundua ez da soilik lantegi bat , gizakia ekoizpen-harreman hutsa baino gehiago da eta beste harremanak ez dira kontua hartzen. Bi klaseen ateko bereizketa sinpleegia dela esaten du gaur egungoarekin konparatuta (bai sozialki eta bai eekonomikoki) eta azkenik erlijioaren ikuspuntua mugatua duela adierazten du, gero eta anitzagoa dela. (esklabutzaren askapenerako tresna)

-Monique Wittingren ustez teoria honek esplotatzaile sistema birpasatzen du bai emakumeena bai gizonena. Sexu esplotazio harremana sortzen du emakumeengan. Emakumeek erreprodukziorako bakarrik balio dutela esaten du gizarteak, beraz lesbinak ez emakumetzat hartzen, ezin erreproduzitu.

-slvia Fedeicci-ren ustez, teoria hau sortu zenetik Europa erdialdean desamortizazioak egon ziren (lur desjabetzak, pribatizatu), emakumeen gorputzak eta lurrak desjabetu ziren eta sorgin ehizaren bitartez emakumeen kontrola bereganatu zen. Fedeicciren arabera, emakumeak erdi aroan askatasun gehiago zuen garai hartan baino.