Adierazpen Genikoaren Erregulazioa

Adierazpen genikoa erregulatzeko mekanismorik egon ezean, zelulek proteina kantitate handiak sortuko lituzkete etengabe. Proteinen sintesiaren erregulazioa erreplikazioan, transkripzioan edo itzulpenean egin daiteke. Ezagunena transkripzioan diharduen mekanismoa da.

Erregulazioa Prokariotoetan

Operoi bat elkarrekin estu lotutako prozesu biokimikoetan inplikaturiko proteinak kodetzen dituzten geneen multzoa da; esate baterako, bide metaboliko berean esku hartzen duten entzimak. Gene horiek guztiak bata bestetik hurbil daude kromosoman, euren adierazpenaren erregulazioa modu koordinatuan egiteko. Geneen erregulazioa induzigarria eta erreprimagarria izan daiteke. Eredu induzigarrietan, geneen adierazpena blokeaturik dago, inguruan induzigarri izeneko molekula dagoenean izan ezik, horrek aktibatu egiten baitu. Eredu erreprimagarrietan, geneek adierazpena dute, proteina erreprimagarri batek (erreprimagarria) transkripzioa inhibitzen duenean izan ezik.

Laktosa Operoia Edo Lac Operoia

Adierazpen genetikoaren erregulazioaren adibiderik ezagunena E.coli bakterioaren laktosa operoiarena da. Laktosa E.coli bakterioak energia-iturri gisa eta karbono gisa erabil dezakeen disakaridoa da, glukosan eta galaktosan narriatu ondoren. Narriadura egiten duen entzima b-galaktosidasa da. Erregulazioa ondoren adierazitakoaren arabera gertatzen da:

• Inguruan laktosarik egon ezean (eragilerik gabe): Operoia erregulazio-gene batek (1) erregulatzen du, eta horrek bi lotune dituen proteina erreprimagarri bat kodetzen du. Batek eragilea blokeatzen du, eta geneak ez dira transkribatzen.
• Inguruan laktosa egonez gero (eragilearekin): Laktosak eragile gisa jarduten du, eta proteina erreprimagarriaren bigarren lotunera lotzen da; horren ondorioz, horren eraketa aldatu eta ez da eragilea blokeatzen, eta, horrela, geneen transkripzioa ahalbidetzen da.

Erregulazioa Eukariotoetan

Eukariotoek eta prokariotoek erregulazio-eredu berdinak erabiltzen dituzte, eta, batzuen nahiz besteen kasuan, erregulazioko gune nagusia transkripzioaren hasiera da. Hala eta guztiz ere, eukariotoetan erregulazioak funtsezko hiru ezaugarri bereizgarri ditu, prokariotoen erregulazioari dagokienez.

• Transkripzioaren aktibazioa, eukariotoetan, transkribatu beharreko eskualdeko kromatinaren egiturako aldaketa ugarirekin lotuta dago.
• Erregulazio positiboko eta negatiboko elementuak egon arren, erregulazio positiboa nagusitzen da.
• Eukariotoetan banaketa fisikoa dago transkripzioaren (nukleoan) eta itzulpenaren (zitoplasman) artean.