Deskartes 2
Clasificado en Otras materias
Escrito el en 
catalán con un tamaño de 6,82 KB
DESKARTES(1596-1650)egitasmo filosofikoa:Aurreko filosofiari kritika>zalantzagarria,oinarri ziurrik ez.Asmoa:Fª ziurra,sistematikoa,ordenatua,zientifikoa eraikitzea.zalantzarik gabeko egia beste proposizio batzuk deduzituz.1.printzipio edo egiak a priorizkoa izan behar du:Arrazoiak bakarrik,errealitatearekiko esperientziarik gabe,1.egia lortuko du.Arrazoia egiaren irizpide oinarrizkoa ta ezagutzaren iturri nagusiena//Lehenengo printzipio edo egia argia ta bereizkorra(sortzetikoa).1.egia hontatik Fªren proposizio guztiak deduzitzen dira>Fªziurra lortu(dedukzioan matematika garrantzia).//bere proiektu Fªkoa zientzia guztiak bakar batean elkartu(zientzien batasuna)>guztiak jakituriaren adierazpenak,guztietarako metodo bakarra proposatu,guztien artean unitate organikoa sortuBiraketa(sujetoaren Fª):XVII.mendean,erdi aroko ikuspuntua aldatuta(antropozentrismoa)//ezagutza-ulerkuntza aldatuta:deskartesen Fª ideien bidez ezagutu,hauek pentsamendu edukinak ta moduak izan.sujetoa garrantzia.ideien bidez errealitatea ezagutu>Fª aktiboa//Epistemologiaren garrantzia.ezagutza maialtik ontologiara(ideietatik gauzetara).Errealitateak kausa ta orden arrazionala//Aro modernoko idealismoa>Fªidealista(ideietatik errealitatera abiatu)Epistemologia:ideiak pentsamenduaren edukinak.balio ontologikorik ez,soilik epistemologikoa.ezinbestekoak dira ezagutzeko.Ideia motak(jatorriaren arabera):ADBENTIZIOAK:esperientzia sentikorratik eratorri.FAKTIZIOAK:beste idei batzutatik eratorritako irudimenezko idei berriak.SORTZETIKOAK:adimenak bere argiaz,esperientzia sentikorratik ondoriozta gabe,dituen ideiak.Fª ziurra izateko ze ideia bilatu behar?Egia ziurra bilatu,gero guztiak ondoriotatzeko hauetatik.Fª ziurra arrazoian oinarrituta egon behar.Intuizioa:adimenezko intuizioan oinarria Fª abiapuntu ziurra lortzeko.1.egia antzematen duen arrazoizko eragiketa.Dedukzioa:1egia batetik.honekin derrigorrez erlazionatuta dauden beste proposamendu batzuk ateratzeko balio duen arrazoizko eragiketa.Metodoa(...)///Zalantza metodikoa(kartesiarra)(...)///Lehenengo egia(...)///Egiaren irizpidea:ideia bat egiatzat ala faltsutzat hartzeko erabiltzen den neurgailua.1.egia honen ezaugarria erabiliko da:nabaritasuna(matematiken ezaugarria).Nabaritasunaz antzematen dugun guztia ziurtasunez baieztatuko dugu.1.egia baieztatzean,pentsamendu ta errealitatearen artean zubia dugu.ni pentsatzaile sustantzia bezala intuitu.Res cogitans terminua erabiliko du.Res terminua sustantzialtasuna adierazi.Egia nabari jonetan oinarriturik eraikitzen da metafisika kartesiarra.Oinarrizko kontzeptua>sustantzia.ONTOLOGIA:Errealitatea,sortzetikoideietatik baieztatzen diren 3 sustantzien bidez egituratu:ni pentsatzailea(Res cogitans),Jainkoa(Res infinita) ta gorputza(Res extensa).Sustantzia(Res):existitzeko izatea besterik behar ez duen gauza existentea.Sustantziak desberdidnu atributoen bidez,karakterizatu.Res cogitans>pentsamendua,Res infinita>perfektutasuna edo infinitasuna,Res extensa>hedadura.RES COGITANS=ni pentsatzailearen existentzia=arima.Sustantzia pentsatzailearen existentzia baieztatu.Gorputzak ta kanpoko errealitateak baina lehenago ta ziurrago ezagutu.Bere atributoa(esentzia):pentsamendua(kontzientziaren aktibitate bezala)beti pentsatzen du,bestela ez da existitzen.Pentsamenduaren moduak:ideia desberdinak,iharduera kontzienteak.Arima bakarra,bakuna ta zatiezina da.RES INFINITA(...)//RES EXTENSA:Ni-ren pentsamendua analisatuz,bi errealitate existentzia finkatu:ni pentsatzailearena ta jainkoarena.Gorputz ta kanpoko errealitate ideietatik,errealitatera abiatu,jainkoarenontasunean oinarrituz.Hirugarren sustantzia dugu,res extensa(materia),gorputz edo kanpoko errealitatearen existentzia.Bere atributoa:hedadura.Moduak:figura ta mugimendua.MEKANIZISMOA(...)//NATURAREN LEGEAK:Mugimendua espazio betean dauden gorputzek elkar jotzearen ondorioz azaldu.Jatorria>jainkoaz baliatu.Hau da mug-aren lehen kausa.Mug-aren iraupena konstante mantendu.Jainkoa ez da aldatzen ta bere lana ere ez.Aldaezintasun horretatik 3 lege ondorioztatu:1:gauzak dauden egoeran mantendu,ezer aldatzen ez bada.2:mugitzen den edozein lerro zuzenean mugitzeb jarraitu.3:megutzen den gauza,beste sendoago batekin topatzean ez du mug gaitasuna galtzen,berak bultza dezakeen gorputz ahulago batekin topo egitean,igortzen duen mug galdu(mug ezin da galdu,igorri baizik)UNIBERTSOA:Espazioa materia-hedaduraz beterik>edozein gorputzen mug,beste guztien desplazamendua suposatu.Elkarrekin mugitzen diren gorputz eraztun 1 osatu.3materia klase:Argia(eguzkia),gardena(eterea),opakoa(lurra).FISIOLOGIA:Landare,animali ta giza gorputzen ikuskera mekanisizta:makina konplexuak.lege finko ta aldaezinez jarraituz jokatu.gizakiok gorputzaz gain arima>askatasunez jokatu.Antropologia:Gizakia(...)+sustantzia infinitua:jainkoa.Gizakiaren ikuspuntu dualista:arima ta gorputza sustantzia direnez,ez dute elkarren beharrik existitzeko.arimaren independentzia>gizakiaren askatasuna.Arazoa>harremana(garunean dagoen guruin pinealaren bitartez).Bata bestea gabe existitu daiteke,batasuna akzidentala ta estua.Etika:Arrazoiaren garrantzia:Ongi jokatzeko arrazoiaz baliatu behar,pasioak kontrolatuz.pasioek arima eragin,gizakiaren askatasuna kolokan jarriz.autokontrola aldarrikatu.pasioen kontra ez>arrazoien bidez kontrolau.arrazoia ongia ta egia zer den adierazi.Asakatasuna(...)Behin-behineko morala:Bizitzeko ta ekintzak burutzeko agindu batzuk kontuan hartu behar.B-behinekoa da ezagutza arloan egia lortu arte.3 agindutan oinarri:1-lege ta ohituak jarraitu,neurritasunez jokatu.2-ekintzak burutzean irizpide trinkoak jarraitu.3-mundu ordena onartu ta konforme bizi honekin