Estrutura demográfica e indicadores en España

Censo

Recuento de la población de un país en un momento determinado. Recolle datos demográficos, económicos e sociais da poboación: total de efectivos, sexo, idade, estado civil, etc. Suxeito a realizarse cada dez anos. En España os primeiros censos modernos son os de Aranda e do Conde de Floridablanca, aínda que non será ata 1857 cando comezan a realizarse periodicamente.

Ciclo o réxime demográfico

Espazo de tempo no que se dan as características comúns na evolución e estrutura da poboación. Ao ciclo demográfico antigo corresponde o ciclo demográfico moderno, separados por un período de transición, de forte crecemento demográfico. O ciclo ou fase demográfica antiga caracterízase polo seu equilibrio demográfico: alta natalidade, entre 35 e 38%, elevada mortalidade, sobre o 32%, con fortes incrementos puntuais debido a epidemias, etc., taxa de mortalidade infantil entre 200 e 500%; crecemento natural en torno ao 5%. Período de transición: composto por unha primeira fase onde mellora a alimentación por progresos na agricultura e a hixiene tanto pública, por alcantarillado, etc., como a hixiene privada por difusión do xabón, maior aseo, etc. A natalidade mantense pero a mortalidade cae en torno ao 20%. O crecemento natural sobre o 15%. A segunda fase caracterízase polo brusco descenso da natalidade, do 30 ao 15%. A taxa de mortalidade segue descendendo lentamente, grazas aos avances da medicina. A taxa de crecemento natural sitúase sobre o 10%. O réxime demográfico moderno, ou cuarta fase, na que se atopa a maioría dos países desenvolvidos, onde a natalidade supera lixeiramente o 10%, e a mortalidade sitúase rondándoo. A fecundidade por muller supera escasamente o 2. A esperanza de vida alcanza os 80 anos. O crecemento natural é baixo, inferior ao 6%.

Crecemento natural ou vexetativo

É o crecemento biolóxico dunha poboación. Atópase restando ao número de nados o de finados, habidos nun período de tempo. En España atópase actualmente en cifras moi baixas, debido a unhas taxas de natalidade moi reducidas.

Crecemento real

Resultado de sumar o crecemento natural da poboación e o saldo migratorio: Crecemento real = Crecemento vexetativo + saldo migratorio. Actualmente máis da metade do crecemento total da poboación española provén da inmigración.

Densidade de poboación

É a relación entre o número de habitantes que compoñen unha poboación e a superficie que ocupa. En España, no ano 2000, a densidade ascende a 82 hab/km2.

Índice de envellecemento

O envellecemento é un proceso de cambio da composición por idade dunha poboación que se reflicte no aumento da proporción das persoas vellas. Para medilo utilízanse índices de envellecemento: porcentaxe de maiores de 65 anos con relación á poboación total. En 1995, en España os maiores de 65 supoñían o 16% da poboación mentres que os menores de 15 supoñían só o 17%.

Éxodo rural

Emigración das persoas que vivían no campo cara á cidade. Consecuencia disto é a diminución do hábitat rural e o incremento da poboación urbana. O desenvolvemento económico dos 60 agudizou este proceso. En pouco máis de 20 anos, 8 millóns de persoas cambiaron de domicilio.

Índice de crecemento natural ou taxa de crecemento vexetativo

É a diferenza entre a taxa de natalidade e a de mortalidade. Na actualidade en España é moi baixa, sobre 1,3%, tan só 1/8 parte do que era hai 30 anos.

Índice ou taxa de mortalidade

É o número de finados por cada 1000 hab durante 1 ano. Desde os anos 50 atópase por debaixo do 10%, en 1989 alcanzou o seu valor máis baixo, 8%. Desde entón experimentou un pequeno ascenso debido ao envellecemento da poboación.

Índice ou taxa de mortalidade infantil

É aquel que afecta aos nenos menores de 1 ano: Número de defuncións de nenos menores de 1 ano entre o total de nados nese lugar nese ano. Trátase dun indicador de desenvolvemento. Xa que se é baixa é por boa estrutura sanitaria. En España atópase sobre o 4%.

Índice ou taxa de natalidade

É o número de nados vivos por cada 1000 habitantes durante 1 ano. Atópase mediante a fórmula: TN = número de nados x 1000/ número total de habitantes. Na actualidade en España é das máis baixas do mundo debido ao seu acusado descenso desde a crise de 1975 e logo ás dificultades para atopar traballo estable; ao cambio de mentalidade e ao aumento do nivel de vida.

Índice de dependencia

Relación entre o efectivo de mozos e velliños, por un lado, e o colectivo de adultos, por outro.

Corrente migratoria

Desprazamento da poboación dun lugar a outro. As chegadas a unha poboación chámanse inmigración, e as saídas dunha poboación toman o nome de emigración. As migracións poden clasificarse segundo as causas que as provocan, os puntos de orixe e destino, etc.

Padrón municipal

Fuente demográfica que proporciona datos sobre a poboación dos municipios. En España realízase cada 5 anos e desde 1996 os seus datos actualízanse o 1 de xaneiro de cada ano.

Pirámide de poboación

Gráfico de barras que mostra a estrutura da poboación por sexo e idade nun momento determinado. A partir dela poden analizarse tamén os sucesos que tiveron repercusións demográficas nos cen anos anteriores, analizando os entrantes e saíntes do seu perfil.

Poboación potencialmente activa

Constitúe todas aquelas persoas en idade de traballar, é dicir, desde o fin da escolaridade obrigatoria (16 anos) ata a idade de xubilación (65 anos).

Poboación activa

Conxunto de persoas maiores de 16 anos que proporciona man de obra para a produción de bens e servizos ou que están dispoñibles e fan xestións para incorporarse a dita produción. Comprende tanto á poboación que traballa como á que está buscando traballo.

Poboación activa desocupada ou parada

Personas que non traballan pero queren traballar, buscan emprego.

Poboación activa ocupada

Os que realmente traballan.

Poboación inactiva

A que non ten unha actividade remunerada ao non estar incorporada ao mercado laboral.

Saldo migratorio

É a diferenza entre inmigrantes e emigrantes nun período de tempo concreto, como un ano. Se o resultado é positivo, indica inmigración e, se é negativo, emigración. Desde mediados do século XIX ata a crise de 1975, España foi un país de emigrantes. Desde hai algúns anos, está a recibir un volume importante de inmigrantes.

Tasa de actividade

Índice que relaciona o número de activos coa poboación total e se expresa en porcentaxe. Tasa de actividade = poboación activa x 1000 / poboación maior de 16 anos. Nos países desenvolvidos, como España, rolda o 50%.

Tasa de fecundidade

Número de nados vivos por cada 100 mulheres en idade de procrear. Calcúlase multiplicando os nacementos dun ano por 1000 e dividíndoos polo número de mulleres entre 15 e 49 anos. A taxa española está tamén entre as máis baixas do mundo, debido ao brusco descenso dos nacementos desde 1975.

Tasa de paro

Índice que relaciona a poboación parada ou activa desocupada coa poboación activa total. Tasa de paro = número de parados x 100 / poboación activa. Na actualidade sitúase en España en torno ao 25% da poboación activa.