Euskal eleberri modernoa

JON ETXAIDE: donosia (1920-1998) ogibidez merkataritza- ordezkaria izan ze. Lan oparoa egin zuen batez ere narratiban eta antzerkin. eleberri historikorako joera izan zuen: alos-torrea(1950): xv.Mendean kokatutako eleberria; joanak-joan (1964): etxahun bertsolari etaidazlearen biografia nobelatua; gorrotoa lege(1964): ahaide nagusien gatazkari buruzkoa. Estiloari et zuzentasunari garrantzia ematen ziolarik.

JOSE ANTONIO LOIDI: errenteria(1916-1999) lanbidez botikaria izan zen. Garai hartako idazerik orijinalena dugu. Eleberri poliziakoa ekarri zuen euskal letretara 1955ean bere hamabost egun urgainen lanarekin.

Ramon SAIZARBITORIA: donostia (1944). Euskal literatura guztiz eraberritu zuen. nouveau roman delakoari jarraitus, hizkera berritu zuen existentzialismoa bastertuz. Nobela berria obra, frantzian sortu zen XX. Mendearen erdialdean. Eleberria egiteko nobela mota honi esperimentala edo antinobela deitu zaio. Narratzaileaz gain beste zenbait ahots ager daitezke. Pertsonaien barne-bakarrizketak leku handia hartuko du. Linealtasuna hausten da, gertakizunak ez dira kronologikoki aurkeztuko. Hainbat espazio agertuko dira nahasian. Lanak: egunero hasten delako(1969). Ehun metro(1976) eta ene jesus(1976).

ARANTZA URRETABIZKAIA:donostia 1947an jaio eta 1979an, zergaitik panpox? obra egin zuen. Ahotz berria sartuzemakumearena. Barne-bakarrizketa ugariz jositako lana da; gogoetaz, oroitzapenez..., ahots desberdinak nahasten dira etengabe. lehenengoz jantzi zen testuinguru honetan euskal literatura modernitatez.

GERRA OSTEKO EGOERA: lehen urteetan eta ondoren egoera politiko eta kulturala oso latzak izan ziren. Diktadurak murristu zuen. Euskara debekatu egin zen, galtzeko zorian egon arte. Kultura eragilerik gehienak hilik edo erbestean zeuden, euskara berpistea azken hauen esku geratu zen. Testuingru horretan egin argitaletxea sortu zen 1942an buenos airesen; eta euzko gogoa 1950ean guaemalan. Garai hauetako beste zenbait aldizkari: zeruko argia ta gernika, edota 50.Hamarkadako egan eta jakin ere.

NARRATIBA:  eleberrigintzak gerra aurreko tradizioari utsi zion, xomin airrek hasitako ohitura-nobelaren ildtik.

eusebio ekiaga, jon etxaide, jose antonio loidi... Izan ziren narratibaren idazleak.

ESEBIO ERKIAGA: lekeitio (1912-1993) eguna egunarian egon zen lanean erra garaian. Nobelagile moduan eta bai poesia zein antzerkiz erebai. Lanak: arranegi(1958) bere jaioterriaren eta bertako bizimoduaren desribapena egiten du obra honetan. araibar zalduna(1962) lan honetan zein hurrengoan herrigirotik aldentzen zaiatu zen, narratiba hirtarteko ahalegina egin zuen,baina ideologia aldeko aurrerapenik ez zen eskaini. batetik bestera(1962) eta txurio txoria(1986) eta irribarrea galtzen danean (1987) hauek berritzailegoak izan ziren.Bzkaerazitzi zuen aina gipuzkeraze lapurterz ere zerbit egin zuen. Batuaren ereda isla izanik.