Euskal Herriko Autonomia Estatutua

24. Euskal Herriko Autonomia Estatutua. Historikoa, juridikoa, egile kolektiboa: parlamentarien asanbladak egin, gorteek onartu, erregeak-Adolfo Suarez berretsi, publikoa: espainiar-euskaldunei zuzendua, helburua: lege organikoa ezagutzera eraman, hau da, Euskal Lurralde Historikoen marko politiko juridiko berria ezartzea, trantsizio hasieran kokatu, Suarezen 1. gobernuan, 1977ko hauteskunde orokorrak izan eta gutxira osatu. Diktadorea hil, demokraziaranzko bidea zabaldu, prozesu zaila. 1976, greba asko egin EHn. Arias Navarro kargutik kendu, Adolfo Suarezen 1 etapan, aldaketak azkartu: ikurrina eta alderdi politikoen legalizazioa, preso politikoentzat amnisitia. EAJ alderdi bozkatuena Euskadin. Hauteskundeak Suarez irabazi, katalanen eta euskaldunen autogobernu handiagorako eskariari erantzuteko lan egin, EH egoera zaila zen, abertzaleek konstituzioa ez onartu. 1978 Eusko Kontseilu Nagusia (EKN) sortu, Euskadiko Estatutua izango zena prestatzeko. Nafarroa kanpoan geratu. Ramon Rubial buruzagi sozialista izan buru. 1979/03 hauteskunde orokorrak egin, udal hauteskundeak. 1. boto abertzalea nagusi, 2 EAJ nagusi. EAJ buru Carlos Garaikoetzea eta Adolfo SSuarez. Estatutu proiektua 1978/12/29 gorteetan aurkeztu, negozioazioak hasi, testua aldatu konstituzioaren esanetara egokitzeko, erregerendumean aurkeztu 1978/10/25: emaitza aldekoa, gorteek onartu, 1979/12/12 indarrean, 1980/03/9 1 hauteskunde demokratikaok egin, apirilean, Garaikoetxea EAEko 1 lehendkari bihurtu eta euskal erakunde autonomikoak ezarri ziren. Gernikako Estatutuan gai eztabaidatuenak: Nafarroa EAEn sartu, ordena publikoaren eta irakaskuntzaren gaineko eskumenak, Kontzertu Ekonomiak bidez arautu... Probintziako Aldundi bakoitzak bere zerga ezarri. Estatutua onartzeak euskal erakunde autonomikoak ezartzea ekarri. Bi erakunde miala: Amankomunrkoak (Eusko Jaurlaritza, Legebiltzarra), lurralde historiko bakoitzekoak (batzar nagusiak eta aldundiak, justizia auzitegi nagusia). Nafarroar, 1982 bukatu autonomia prozesua. Onartu Nafarroako Foru Erregimenaren Hobekuntza, estatu maila eman. Euskal Herria eta Nafarroa, 2 erkidego autonomo desberdinetan bereizi. 1983, Lurralde historikoen legea onartu. Garrantzia: euskal eskaera historiko batzuetan aurrerapausoa izan zen. Gernikako Estatutuak ez zuen asetzea lortu nazionalismoaren eskaera guztiak. Konstituzioa, erkidegoan garbiki onartu ez izanak zilegitasun maila gutxitzen dio. Hori dela eta nazionalistek, beste aurrerapauskoa ematea beharrezkoa dela diote. Batzuentzat estatutua eguneratu beharko zen; beste batzuentzat, autodeterminazio eskubidea errekonozitu behar zaio Euskal Herriari. Hori izando da hurrengo urteetako erronka.