Euskal Literaturaren Historia: Olerkigintza eta Poesia

Liter.unib: Poesia grekotik (asmakizuna eta fikzioa) estetika esanahia baino garrantsitsuago, lietarutra baliabideak erabili, hizkuntza zehatza eta laburra, lizentzia poetikoa (hitzen orden naturala aldatu), gizakiaren kezkei buruz hitz egin (maitasuna) historia: erdi aro (jainkoa) errenazim (mundo grekolatino) barroko (poesía ederra, hizkuntza aberasteko) neoklasiz (arauak erresp) erromantiz (arauak apurtu) XX. mend (poesía berritu)

Euskal Literatura

Olerkigintza: poesiak prosa baino garrantzi handiago (analfabetuentzat kantak, koplak) à olerki gehiago kontatuak idatziak baino / bertsolaritza bertso neurriak errespetatu XIX. mende bukaerararte / 1. poesia idatzia urrezko aroan, XVII. medean / gaiak: erlijio, amodio, euskara goraipatu (euskararen sailtasunak: euskalkiak, administrazioan euskara ez zen erabiltzen)

Euskal Literaturaren Autoreak

Etxepare (XVI. mend, euskarazko 1. liburu imprimatua, ez dakigu noiz non jaio eta non hil, Garazi herrian apaiz zen, kartzelan egonda) Joanes Etxeberri (zirburun 1580 jaio 1665 baino lehen hil 7 apaiza, teologian doktore, familia aberatsen semea, ontzioletan lan egin, gaiak: erlijioa, itsasoko gizonentzat) Oihenart (XVII, 1592-1667, abokatua, Zuberoako eta Nafarroa Behereko politikagintzan aritu, 1. euskal herriaren historia bere osotasunean kontatzen latinez, poesía gorengo mailara jaso, neurria eta errima zaindu) Joan Batista Elizanburu (XIX, sarakoa, 1828-1891, Frantziako armadan kapitain, epaile jardun, politikoki errepublikanoa, Euskal literaturako lehen nobeletakoa berak idatzi “Pierres Adame”) Grazian Adema Zaldubi (1828-1907 guraso erdaldunak, euskara maisua izan zen, ikasketak Larresoron egin Elizanbururekin, Baionako katedraleko kalonjea, 1873ko lore jokoak irabazi) Felipe Arrese Beitia (Otxandion 1841-1906, marrazkigintza eta irudigintza ikasi, haren poesía Foruen galerak markatu zuen)

Lazarraga

(XVI (Arabako larrean jaio, 1548), poesía + prosa, herri literaturaren ezaugarriak azaldu, orduko gaiak landu, 1567an bere koaderno eta kaierean idazten hasi, Cervantes ezagutu ote zuen) / eskuizkribua, irauli, idatzita zuten, noblea, tokia, xehe, mamitutako, naturalak, kolokan, garatu / dama batez maitemindu vaina ezin hitz egin, beti atzetik, neskaren 1. pausu, mutilaren poza, elkarketa, neskaren nahigabea, nesk. lotsa, mutila isilik, harremana bukatu