Italiako Renesantzioko Literatura

LIRIKA:

Dante:
1265-1321. Poeta, prosalari, literaturako teorialari, moralaren filosofo eta pentsalari politikoa. Italiako unitatearen defendatzailea. Korrupzioa → Ondasunak konfiskatu/ Erbesterakondenatu
Jainkotiar komedia: Gaiak: Bere buruari buruzko sentimenduak, Mundu honi eta gerokoari buruzkoak
Petrarca:
1304-1374. Olerkari eta humanista. Gizon modernoa eta humanismoaren aita. Laura. Antzinako Erromako autoreak. Canzonere: 1336-1374, 336 poesia bildu, Ezinezko maitasuna eta sufrimendua

NARRAZIOA:

Boccaccio: 
1313-1375, Bankari baten semea, Idazle eta humanista, Hainbat genero (gai klasikoak, artzaintza, sentimenduak, zaldunak), Bi gertaera eragina bere obran: 1348ko Izurrite Beltza eta Petrarcarekin adikisdetasuna. Decameron: 1351-1353, Ipuin laburrez osatutako bilduma, “Hamar egunak”, Ehun ipuin labur → Hamar egunetan → Hamar narratzaile Izurrite Beltza (1348) → Hamar gazte Florentziatik ihes, Denbora pasa eta beldurra pasatzeko asmoz → istoriak kontatu

“Puellae doctae”

• Berpizkundeko emakume idazleak • “Muchachas doctas” • Aristokrata eta intelektualen alabak

Lucía de Medrano

• Poeta eta pentsalaria • Errege Katolikoen gortean • Isabel Erreginaren babesa • Unibertsitatean klaseak eman→ Antonio de Nebrija • Bere obra galdu

Isabel de Vega

• 1558-x • Alcalá de Henares •Gutxi jakin → Gortean bizi eta irakasleen artean • 14 poema kontserbatu

gaur egun → 2 kantutegitan bilduta

Luisa Siega

• 1522-1560 • Idazle, poeta eta filosofa • Italiera, latina, grekera, hebraitarra eta akadiera • Obraren gai zentrala (batez ere prosan): Gortearen/hiriaren bizimodu harrigarri eta asaldatua, edo estudioari eskainitako landan erretiratutako bizitzaren baretasuna. • Obrarik ezagunena: Syntra (poesía)

Luisa Carvajal y Mendoza 

• 1566/1568-1614 • Familia noblea • Umerzurtz → Osabaren ardurapean • Iruñean hezitu • Gorputzeko penitentzia klasikoak • Izaera independentea • Borondate sutsua • Gaiak: bere poesia erlijiosoa, espirituala eta

Jainkoarekiko maitasun mistikoa goraipatzekoa da, batzuetan ia modu sexualean • 50 poema eta 180 gutunak

Klasizismoa

• XVII. Erdialdean → Absolutismoa (Ingalaterra salbu) • Monarkia absolutista • Espainiak nagusitasuna

galdu • Potentzia berriak agertu: • Holanda • Ingalaterra

Antzerki Isabeldarra

• XVII. Mendea → Antzerkiaren mendea • Isabel I. → Gorakada ekonomikoa • William Shakespeare

Bertsoz idazten zen • Bertso zuriak: errima gabeko bertsoak • Gai eta azpigenero desberdinak: • Antzerki historikoak • Komediak → Gaizki ulertuetan oinarrituta • Autore nabarmenak: • Thomas Kyd “mendeku tragediaren aita” • Christopher Marlowe → heroi Marlowianoa (muga sozialak eta fisikoak gainditu: jakinduria eta boterea)

W.S.

• 1564-1616 • Ohorezko familia baina txiroa • Heziketa basikoa jaso • 18 urterekin → nekazari aberats baten alabarekin ezkonarazi • 1587an → Londresera ihes egin (delitu) → Antzerki giroan sartu • 1594an → The Lord Chamberlains Men konpainian sartu • Zalantzan jarri Shakespearen lanen egiletasuna • Obren jakintza kulturala → Heziketarekin • Eskuizkribu bat ere ez da gorde bere izenarekin

-94.Lehenengo fasea: • Esperimentazioa • Formaltasun-maila handia • Aurresangarri

94-00.Bigarren fasea: • Bere indibidualtasunean sakondua • Ingeles historiari buruzko bere lan garrantzitsuenetako batzuk idatzi baita bere komedia alaiak eta bere tragediarik onenak ere

00-08.Hirugarren fasea:  •Tragediak •Komedia ilunak

08-16.Laugarren fasea: • Tragikomedia erromantikoak • Errukia, magia, artea edo grazia